...

Jeroen Raes, groepsleider bij het Vlaams Instituut voor Biotechnologie en de VUB, verdeelt zijn tijd tussen wetenschap en pers. Met zijn onderzoek naar de samenstelling van de menselijke darmflora haalt hij regelmatig de meest hoogstaande wetenschappelijke tijdschriften. Zo klasseerde Science in 2011 zijn onderzoek bij de wetenschappelijke doorbraken van het jaar.Relatie met ziekte overduidelijk Intussen stapelen de wetenschappelijke bevindingen over de relatie tussen onze darmflora en allerhande aandoeningen zich in verschroeiend tempo op. Volgens Marie Joossens en Gwen Falony, twee postdocs in Raes' lab, kan een verstoorde microbiële flora leiden tot infecties en darmontstekingen. Maar er zijn ook duidelijke verbanden met zwaarlijvigheid, diabetes, de manier waarop wij reageren op sommige geneesmiddelen tot zelfs kanker toe. Er gaan bovendien stemmen op dat er verbanden zijn tussen de darmflora en autisme."Uit voorlopige resultaten blijkt dat de invloed van de darmflora op onze gezondheid minstens even groot en mogelijk zelfs groter zou zijn dan genetische predispositie", stelt Falony. "Als mensen in de toekomst hun genoom laten screenen, zouden ze misschien best ook hun microbioom laten testen."Geen stinkende culturen Het vernieuwende aan Raes' onderzoek is de inzet van de ultra-modernste methoden uit het genoomonderzoek. In zijn VIB/VUB-laboratorium zal je nauwelijks proefbuizen, erlenmeyers of petrischalen met bacterieculturen vinden. Alleen een reeks diepvriezers met stalen. Uit elk stoelgangstaal wordt het DNA van alle aanwezige bacteriën geïsoleerd en vervolgens de sequentie bepaald. Met krachtige rekenmethodes wordt uit de ongeordende poel van sequentie-informatie gereconstrueerd welke bacteriën iemand in zijn of haar lichaam heeft.Grote boodschap inleveren "Het huidige darmflora-onderzoek vertoont nog tal van lacunes", geeft Raes toe. "Tot vandaag werd vooral verkennend onderzoek uitgevoerd met hoogstens enkele honderden vrijwilligers. Hoewel deze studies al spraakmakende resultaten opleverden, zijn er nog steeds veel vragen. Bijvoorbeeld welke factoren de darmflorasamenstelling beïnvloeden (voeding, gedrag, genetica, ...) en hoe het microbioom in de darm onze gezondheid en welzijn bepaalt. Om dit verder uit te diepen, zijn grotere projecten nodig waarbij de darmflora van duizenden individuen geanalyseerd wordt, liefst over langere periode." "Het antwoord op die openstaande vragen moet van het Vlaams Darmflora Project komen", stelt Marie Joossens. "Nog voor de zomer starten we de pilootfase waarbij we de stoelgang en medische gegevens van 500 vrijwilligers verzamelen. Deze fase dient om onze procedures te testen en eventuele kinderziektes weg te werken. Na de zomer gaat de grote inzamelactie van start met minstens 5.000 mensen, en liever nog 10.000. Bovendien kreeg het hele project het fiat van de medisch-ethische commissie van de VUB."Triumviraat VIB, VUB en KBS De inzamelfase van het project, een complexe logistieke onderneming, wordt financieel ondersteund door de VUB, het VIB en de Koning Boudewijnstichting. "Maar dit is slechts een eerste stap", zeggen Joossens en Falony, "na het inzamelen komt de analyse. Dat is al een pak duurder. En bovendien is het onze droom om uiteindelijk de stoelgang van 20.000 tot 30.000 mensen in Vlaanderen te verzamelen. Van sommige cohorten zullen we ook regelmatig een staaltje opvragen, mogelijk zelfs over een hele lange periode." Of die droom werkelijkheid wordt, hangt af van projectsubsidies die het onderzoeksteam heeft ingediend op diverse niveaus.Oproep aan vrijwilligers ... Vrijwilligers die willen deelnemen aan het project kunnen zich nog steeds inschrijven via de website www.vlaamsdarmfloraproject.be. Na het invullen van een online vragenlijst zullen deze personen in de loop van het najaar een kit krijgen toegestuurd om een stoelgang- en een speekselstaal te nemen. Hen wordt ook gevraagd om een afspraak te maken met hun huisarts voor een kort onderzoek, het invullen van een medische vragenlijst en een bloedstaal. Het stoelgangstaaltje moeten ze inleveren bij een meewerkende apotheker in de buurt.... huisartsen ... "De huisarts van de deelnemende vrijwilliger krijgt van ons op voorhand ook een brief", zegt Falony. "Het Vlaams Darmflora Project betaalt de consultatie en ook de bloedanalyse. De resultaten van die bloedanalyse worden overigens ook terug naar de huisarts gestuurd. Alle patiëntengegevens komen geanonimiseerd bij ons terecht. We hebben voor alles standaardformulieren en standaardprocedures opgesteld, die niet afwijken van wat huisartsen gewoon zijn."... en apothekers "Tot slot doen we nog een oproep aan apothekers die mee in het project willen stappen", zegt Marie Joossens. "Het is namelijk de bedoeling dat de mensen hun stoelgangstaaltje inleveren bij een apotheker in de buurt. Discreet en hygiënisch verpakt, vanzelfsprekend. Belangrijk is wel dat de koude keten intact blijft - de staaltjes moeten immers worden ingevroren. We leveren daarom ook een diepvriezertje aan meewerkende apotheken en zorgen zelf voor het transport van de stalen naar het lab."