...

VIB vertaalt al meer dan 20 jaar wetenschappelijke inzichten naar praktische oplossingen voor consumenten en patiënten", vertelt Dr. Jo Bury, algemeen directeur van VIB. "Maar met dit programma gaan we een stap verder. We steken de koppen bijeen en werken met experten in andere disciplines samen: bijvoorbeeld van patiënt naar arts naar wetenschapper, en terug. Door die wisselwerking kunnen we concrete antwoorden bieden op grote maatschappelijke uitdagingen." "VIB mag trots zijn op zijn biomedisch onderzoek en de medicijnen en therapieën die eruit voortvloeien. Door hun kennis te bundelen met de expertise in onze universitaire ziekenhuizen, kunnen VIB-wetenschappers nog beter inspelen op de maatschappelijke uitdagingen van morgen. Ik ben ervan overtuigd dat VIB met dit nieuwe Grand Challenges-programma nog korter op de bal zal kunnen spelen en dit is in het voordeel van ons allemaal", zegt Philippe Muyters, Vlaams minister van Werk, Economie, Innovatie en Sport.Het Grand Challenges-programma neemt meteen een vliegende start met drie translationele projecten. Snellere diagnose van leverproblemen Leverziekten zijn goed voor 2% van de overlijdens in Europa. Ze beginnen vaak met chronische ontstekingen, die uiteindelijk leiden tot levercirrose - waarbij levercellen omgezet worden in littekenweefsel - en zelfs kanker. Problemen vroegtijdig detecteren is dus cruciaal om tijdig in te grijpen. Maar net daar knelt het schoentje: de diagnose wordt vaak te laat gesteld. Op vandaag is het immers enkel mogelijk om een biopsie te nemen bij de patiënt om de gezondheid van de lever te testen, een bloedtest zou hier soelaas kunnen bieden. Prof. Nico Callewaert (VIB-UGent Centrum voor Medische Biotechnologie) wil een snellere detectie mogelijk maken en werkt daarvoor samen met clinici van de universitaire ziekenhuizen in Gent, Antwerpen en Leuven: "Wij zullen plasma onderzoeken van patiënten die via onze collega's in de ziekenhuizen bij dit onderzoek betrokken worden. Aan de hand van omicstechnieken, waarbij we gegevens uit verschillende onderzoeksgebieden combineren, identificeren we biomerkers voor chronische leverziekten. Die helpen op hun beurt de klinische experts in de ziekenhuizen om leverproblemen sneller te herkennen en efficiënter te behandelen." Kanker bestrijden met het eigen immuunsysteem 4 op de 10 mensen krijgen ooit een vorm van kanker. Die kankers leggen het immuunsysteem van patiënten lam waardoor de kankers de vrije loop krijgen. Innovatieve geneesmiddelen die net dat proces blokkeren - zogenaamde immune-checkpoint blokkers - zijn veelbelovend: dankzij hun doelgrerichtheid hebben ze het potentieel om meer levens te redden dan gelijk welke andere therapie. Maar de behandeling werkt slechts bij een fractie van de patiënten en voorspellen wie er al dan niet mee gebaat is, is vandaag niet mogelijk. Prof. Chris Marine (VIB-KU Leuven Centrum voor Kankerbiologie): "We slaan de handen in elkaar met klinische experts van het UZ Leuven, en brengen het volledige ecosysteem van tumoren op celniveau in kaart, voor en tijdens de therapie. Zo identificeren we nieuwe biomerkers, die de respons van patiënten op de immuuntherapie kunnen voorspellen." Het team hoopt op die manier bij te dragen tot een betere behandeling van kanker, waarbij het immuunsysteem van de patiënt de tumor zelf bestrijdt.Zeldzame immuunziekten beter detecterenPrimaire immuundeficiënties zijn een groep zeldzame genetische aandoeningen van het immuunsysteem die patiënten op zeer jonge leeftijd kunnen treffen met een levenslange impact op de levenskwaliteit. Om continue infecties, auto-immuniteit en in ernstige gevallen overlijden te voorkomen, is een vroegtijdige detectie cruciaal. Maar de diagnosemethoden schieten te kort, waardoor de aandoeningen vaak onder de radar blijven en ook de ontwikkeling van behandelingen spaak loopt. Het VIB-UGent Centrum voor Inflammatieonderzoek en het VIB-KU Leuven Centrum voor Hersenonderzoek willen daarom nieuwe diagnosetools ontwikkelen. Ze doen dat in tandem met experts in het UZ Gent en UZ Leuven. Prof. Bart Lambrecht (VIB-UGent Centrum voor Inflammatieonderzoek): "Door patiënten in ziekenhuizen uitgebreid te screenen en die gegevens te combineren met ons labo-onderzoek willen we nieuwe biomerkers voor de ziekten identificeren. Zo hopen we tot een betere diagnose van en behandeling voor primaire immuundeficiënties te komen. Tegelijk zullen we daardoor veel leren over het functioneren van het menselijk afweersysteem."Drie speerpunten voor succesDe succesformule die VIB al jaren laat bloeien vormt ook de basis van zijn nieuwe Grand Challenges-programma: bottom-up-initiatieven uit het onderzoeksveld, peer review, nauwgezet projectmanagement en een sterke focus op technologietransfer met meerwaarde voor de maatschappij op korte termijn. Om de kans op succes en maatschappelijke impact te vergroten, wordt over disciplines heen samengewerkt tussen verschillende onderzoeksinstellingen. Heel wat maatschappelijke uitdagingen zijn namelijk inherent interdisciplinair. 'Het VIB-GCP biedt universitaire ziekenhuizen een unieke opportuniteit om innovatieve en wetenschappelijk onderbouwde oplossingen te vinden voor vragen vanuit de klinische praktijk, d.w.z. vanaf de patiënt via de arts naar de onderzoeker en terug', stelt Prof. Dr. Filomeen Haerynck (Translational PID Research Group, UZGent-UGent), 'op termijn hopen we om bij te dragen aan nieuwe (gepersonaliseerde) behandelingen voor deze patienten'. Aan elk project wordt bovendien een valorisatiestrategie gekoppeld. Die moet ervoor zorgen dat de wetenschappelijke resultaten uit de geselecteerde projecten efficiënt vertaald worden naar de praktijk.