'Armoede komt niet alleen'

"Van de eenzijdige negatieve berichtgeving in de media over Kuregem word je wel wat moedeloos", zegt dokter Jo Butaye die de praktijk heeft helpen uitbouwen. "Het is een typische doorgangsbuurt. Veel mensen blijven hier niet lang wonen. Toen ik hier begon in 1979 was de bevolking nog grotendeels van Belgische origine, nu vind je hier tientallen nationaliteiten. Maar allemaal kommer en kwel is het hier niet." En Medikuregem is zeker niet bij de pakken blijven neerzitten. Sinds de overstap naar het forfaitaire systeem in 2008 werd het team sterk uitgebreid: drie verpleegkundigen van wie er één binnenkort haar opleiding als diabeteseducator afrondt, drie vroedvrouwen, een voedingsdeskundige, een maatschappelijk werker, een gezondheidspromotor, onthaalmedewerkers die soms inspringen als cultureel bemiddelaar, een coördinator, technische en administratieve medewerkers... naast zeven artsen en twee haio's. "Gezondheidszorg heeft veel niveaus", zegt maatschappelijk werker Rodino Sayala. "Mensen die worstelen met armoede hebben daarnaast nog tal van andere problemen: slechte huisvesting, hoge energiefactuur, ongezonde voeding, gezondheidsproblemen,..." Dat beaamt dokter Butaye: "Mensen met veel kopzorgen vergeten goed voor zichzelf te zorgen. Ze focussen op hun problemen en hebben geen oog voor hun hoge bloeddruk of obesitas." "Mensen die aanspraak kunnen maken op bepaalde voordelen - een uitkering, een sociaal tarief,... - kennen hun rechten niet. Ze weten niet dat ze een aanvraag moeten indienen. Ik help hen daar dan bij", vertelt Sayala. Van de meer dan 4.000 ingeschreven patiënten in Medikuregem ziet hij er per jaar zo'n 120 - goed voor, schat hij, 600 contacten. "Sommigen komen voor een enkel probleem, een onbegrijpelijke brief van hun ziekenfonds, bijvoorbeeld. Je helpt hen om dat ene ding op te lossen. Maar armoede is een netwerk van uitsluiting. Mensen hebben niet alleen geldproblemen, ze hebben ook nog ruzie met hun partner, hun kinderen hebben problemen op school, ze liggen overhoop met instanties,... Je moet hen vaak met vele dingen helpen." Overleg hoort bij het dagelijkse werk. "Bellen met het OCMW over een kwestie van je cliënt. Maar je hebt daarnaast een signaalfunctie. Je tast de mogelijkheden af van meer structurele oplossingen. Je bouwt een netwerk uit van mensen en diensten die je cliënt verder kunnen helpen." Het vele rondbellen slokt natuurlijk heel wat tijd op. "De FOD Personen met een handicap heeft tegenwoordig geregeld een spreekuur in onze praktijk. Dat spaart me telkens vele uren aan de telefoon uit." "Toch is mijn kerntaak counseling. Ik ga samen met de mensen op zoek naar hun sterke punten, probeer het zelfvertrouwen te herstellen, zodat ze ook zelf weer plannen gaan maken en stappen vooruit kunnen zetten." Je haalt voldoening uit dit werk, zegt Sayala. "Mensen voelen zich na een gesprek beter en je ziet vaak vooruitgang. Veel mensen blijven wel komen, mijn cliëntèle wordt ieder jaar een beetje groter." Dokter Butaye is trots op de praktijk zoals die het laatste anderhalf decennium is gegroeid. Geneeskunde blijft de kerntaak, maar in de loop van de jaren zijn er tal van projecten gegroeid. Van 'Proper Kuregem' tot het Huis der Gezinnen dat jonge moeders begeleidt. "Onze vroedvrouwen werken samen met die van De Brug - een ander Nederlandstalig wijkgezondheidscentrum in Molenbeek - rond CenteringPregnancy: groepsbegeleiding tot na de geboorte van vrouwen die even ver in de zwangerschap zitten. Ook met Dokters van de Wereld werken we samen. Die organisatie is vlakbij station Brussel-Zuid een nieuw centrum aan het inrichten. We nemen de ontwikkeling ervan in handen. We zorgen er ook voor dat in hun lokalen enkele psychologen een spreekuur kunnen organiseren. Onze buurt heeft daar behoefte aan. In ons centrum passeren er wekelijks twee psychologen - één van een centrum geestelijke gezondheidszorg die een halve dag hier consultatie heeft. Een andere betalen we uit ons forfait." "Twee van onze verpleegkundigen gaan elke week een paar uur naar Doucheflux - een plaats waar daklozen gratis een douche kunnen nemen, hun kleren kunnen wassen, en een koffie drinken. De verpleegsters doen een check-up en verwijzen mensen met medische condities door naar het ziekenhuis of naar Dokters van de Wereld." Naast nog tal van andere acties voor de mensen in de buurt draagt Medikuregem ook bij aan het verbeteren van de eerstelijnszorg in Brussel in het algemeen, door projecten met het Huis van Gezondheid en de Brusselse huisartsenkring.