Hikikomori

We zijn nog nooit met zo veel en zo intens (virtueel) geconnecteerd geweest en toch voelt bijna de helft van de Belgen zich "soms tot altijd" eenzaam. Opvallend is dat vooral jonge mensen, de zogeheten millenials, en hoogbejaarden zich geïsoleerd voelen. Eenzaamheid en isolatie schaadt de gezondheid. Bewijs hiervoor vinden we al een halve eeuw terug in Roseto, een dorp in Pennsylvania (USA). Van 1954 tot 1961 kwamen er in dit stadje bijna geen hartaanvallen voor bij mannen tussen 55 en 64 jaar hoewel ze ongefilterde sigaretten paften, wijn dronken en vette gehaktballen aten. Het vermoeden is dat de hechte Roseto-gemeenschap hen beschermde. De gemeenschap bestond uit Italiaanse immigranten die nauw met elkaar samenleefden. Ouderen werden opgevangen binnen de gemeenschap en er was een grote zorg voor elkaar. Het beschermende effect verdween samen met de jongeren die massaal naar de stad trokken. De negatieve gevolgen van verstedelijking en vereenzaming zien we duidelijk ook aan de andere kant van de wereld. In Japan, Zuid-Korea en andere hightech Aziatische landen zit men met de handen in het pikzwarte haar. Meer en meer jongeren trekken zich terug uit de echte wereld om in de virtuele wereld het geluk te zoeken, maar wellicht nooit te vinden en helaas ook de weg terug niet meer te vinden. Een fenomeen dat Japanners Hikikomori noemen.Hikikomori is een samenstelling van "hiki" (= move back) en "komoru" (= come into). Hikikomori isoleren zich, sluiten zich af van de echte wereld en gaan een kluizenaarsleven leiden. Ze leven in een virtuele wereld en spenderen vaak meer dan twaalf uur per dag voor hun computer. Dat het hier niet gaat over geïsoleerde gevallen, maakt epidemiologisch onderzoek duidelijk. Tussen 1% en 3.8% inwoners van twaalf Japanse steden gaven aan episodes van hikikomori te hebben doorgemaakt, gedurende dewelke men zich minstens zes maanden thuis isoleert; niet naar werk of school gaat en elk contact met mensen mijdt. Dit gedrag wordt niet verklaard door andere majeure psychiatrische aandoeningen zoals bijvoorbeeld schizofrenie of bipolaire stoornissen. Naar schatting meer dan een miljoen Japanners kampen met dit fenomeen, waarvan drie vierden jonge mannen zijn. Hikikomori duurt gewoonlijk tussen de een en zes jaar. Het fenomeen bevindt zich op het einde van een spectrum van sociale dissociatieve stoornissen zoals het niet langer opnemen van een conventionele sociale rol ("makeinu") en schoolweigering ("futoko"). De oorzaken liggen bij een traumatische jeugd, familiale en opvoedingsproblemen (o.a. overbescherming), pesten en sociale uitsluiting, zware druk, stress en andere problemen op school en werk, en het niet kunnen voldoen aan de torenhoge verwachtingen. Hikikomori zijn eerder introvert en verlegen van aard en hanteren een vermijdende copingstijl. Hikikomori komt vooral voor in Oosterse landen zoals Japan, Hongkong, Zuid-Korea, in landen dus waar de sociale cohesie verdwijnt als sneeuw voor de zon door de snelle verstedelijking in combinatie met een enorme technologische vooruitgang, maar ook door instabiliteit en onzekerheid over de toekomst. Er zijn ook culture invloeden. "Amae" is bijvoorbeeld een typisch Japanse psychologische waarde, die zich kenmerkt door hoge verwachtingen, afhankelijkheid en voortdurend zoeken naar aandacht. Ook de opvoeding speelt een belangrijke rol; kinderen worden opgevoed door thuisblijvende moeders waarbij de vader afwezig is. Het kind ontwikkelt een zeer sterke tot vaak afhankelijke band van de moeder, evenwel zonder het aanleren van de zo belangrijke interpersoonlijke vaardigheden die je leert omgaan met anderen en met uitdagingen later op school en op het werk. Ook al zijn de eerste gevallen beschreven in Japan, Hikikomori is nu ook beschreven in andere landen zoals India en Canada. Bij mijn weten zijn er nog geen gevallen in België, maar laat ons aandachtig blijven, vooral oog hebben voor elkaar en verder bouwen aan een hechte gemeenschap met het oog op onze gezondheid en die van anderen.