...

Ongeveer een half jaar geleden is in ons land een belangrijke stap gezet naar een weldoordacht gebruik van antibiotica bij dieren met de oprichting van het kenniscentrum AMCRA (AntiMicrobial Consumption & Resistance in Animals). AMCRA kan gezien worden als de 'veterinaire' tegenhanger van BAPCOC, dat antibiotica-gebruik in de humane geneeskunde onderzoekt en bijstuurt. Een gelijkaardige rol wordt verwacht van AMCRA. Ook in de diergeneeskunde behoort ons land binnen Europa tot de grootverbruikers op het vlak van antibiotica. "Via AMCRA zijn alle sterkhouders verenigd om samen te zoeken naar concrete maatregelen voor een verstandiger gebruik. Natuurlijk is het bedoeling dat er minder antibiotica wordt toegediend. Maar we gaan zeker niet voorstellen om zomaar blind te schrappen. Wel zoeken we naar alternatieven om onder meer preventief antibioticagebruik te verminderen", legt professor Dewulf uit. Resistentiegenen Het grote probleem bij antibioticagebruik is het fenomeen van resistentie. Een stijgende trend bij heel wat ziektekiemen die bij dieren voorkomen. "Dat maakt dat die bacteriën onvoldoende of zelfs niet meer reageren op bepaalde antibiotica, waardoor infectieziekten op termijn dreigen onbehandelbaar te worden. Die trend houdt bovendien potentieel risico's in voor de menselijke gezondheid. De resistente kiemen van dieren komen immers in het milieu en zo mogelijks bij de mens terecht of kunnen rechtstreeks van dier naar mens worden overgezet. Bacteriën van dieren zullen bij mensen doorgaans niet lang overleven, maar uit onderzoek is gebleken dat deze resistente kiemen wel in staat zijn om hun resistentiegenen uit te wisselen en over te dragen op de 'menselijke' variant van die bacteriën. Zo vormen ze een mogelijke bron voor resistentie bij de mens." Welke soorten? In de diergeneeskunde worden vandaag ook bijna alle antibioticaklassen gebruikt uit de humane geneeskunde. "Omgekeerd worden in de diergeneeskunde ook enkele klassen toegediend die niet of zelden voor humaan gebruik worden ingezet. Nieuwe antibiotica worden nauwelijks verwacht voor diergeneeskundige toepassing. Die worden sowieso bijna niet ontwikkeld. Als er al nieuwe aankomen, dan worden die bovendien voorbehouden voor humaan gebruik. Dat benadrukt opnieuw de noodzaak om omzichtig om te springen met de huidige middelen. Het is een erg complexe materie. Ook het verhaal van het antibioticum colistine illustreert dat. Dat middel wordt al ruim 30 jaar met succes toegediend bij dieren. Bij mensen nauwelijks omwille van de hoge toxiciteit. Door de opkomst van de resistente ESBL en carbapenemkiemen, had de humane geneeskunde echter geen andere middelen meer dan colistine. Vanuit de humane geneeskunde komt nu meer en meer het signaal naar dierenartsen om veel zuiniger om te gaan met colistine en het voor te behouden voor menselijk gebruik. Ze vrezen dat dit antibioticum anders zijn slagkracht zou kunnen verliezen bij mensen. Terwijl colistine tot nu toe zelden tot resistentie heeft geleid bij diergeneeskundig gebruik." Gebrek aan diagnostiek Antibiotica worden bij dieren enerzijds ingezet bij de curatieve behandeling van allerlei infectieziekten. Zo hoort het. Maar in de praktijk wordt ook heel wat antibiotica preventief of strategisch toegediend. Om te voorkomen dat hele stallen ziek worden bijvoorbeeld. "Daar wringt het schoentje. Die aanpak willen we eruit." Wat houdt dat nu concreet in? "We denken aan ingrepen zoals aangepaste opleidingen voor dierenartsen en veehouders, waarin ze worden bijgeschoold op het vlak van diagnostiek en het voorzichtig omgaan met antibiotica. Preventieve antibioticabehandelingen zouden in de toekomst pas mogen opgestart worden, op voorwaarde dat er diagnostiek is gebeurd die aantoont dat er wel degelijk een infectieziekte aanwezig is. Dat zou zeker het geval moeten zijn voor kritische antibiotica zoals de quinolones en cefalospirines en van de 3de en 4de generatie. Uitgangspunt van ons advies is niet om producten te verbieden, maar wel om ze aan strikte voorwaarden te koppelen. Voor dierenartsen zou zo'n aanpak via diagnostiek voor een inhoudelijke upgrade van hun beroep zorgen. Dat is stukken uitdagender dan brandjes blussen. " u