...

Elk weefselletsels lokt op cellulair en humoraal niveau een opeenvolging van gebeurtenissen uit die leiden tot de vorming van een litteken. Onmiddellijk na een huidtrauma start de hemostase om de lokale bloeding te stelpen. Er worden elementen afgescheiden die betrokken zijn bij de kettingreactie van de bloedstolling. De fibrine die gevormd wordt onder invloed van het aanwezige trombine vormt een dicht netwerk dat samen met de bloedcellen een stolsel zal vormen. In dit stadium worden ook bepaalde groeifactoren en cytokines afgescheiden die een specifieke rol zullen spelen in het verdere verloop van de gebeurtenissen. Hypertrofe littekens Hypertrofe littekens worden bevorderd door overdreven vorming van granulatieweefsel, uitgelokt door een lokale infectie of het achterblijven van lichaamsvreemd materiaal in de wonde. Keloïde littekens - frequent bij mensen van het zwarte ras - zijn het gevolg van een afwijking bij het uitrijpen van het collageen. Bij bepaalde patiënten (bejaard, slechte voedingstoestand, verzwakte afweer, vasculaire problemen,...) zal de wonde er niet in slagen de opeenvolgende fasen die tot een evenwicht tussen opperhuid en bindweefsel leidt, te doorlopen. Om deze chronische wonden zo goed mogelijk te kunnen behandelen moeten de onderliggende oorzaken worden opgespoord. Wondzorg Sinds de werken van Winter in de jaren 60 is men het erover eens dat wondgenezing in een vochtig milieu voordeel biedt voor de duur van de epithelisatie, het debridement verbetert, de angiogenese bevordert en de pijn en bacteriegroei beperkt. Elke wonde kan behandeld worden naar de soort, de omvang, de hoeveelheid exsudaat en het stadium (debridement, granulatiefase, epithelisatie). De producten op basis van hydrocolloïden vormen een gel wanneer ze in contact komen met wondvocht, waardoor een warm en vochtig milieu ontstaat, net als een pH die gunstig is voor de littekenvorming. De hydrogels zijn bijzonder geschikt voor het debridement. Ze zijn beschikbaar onder de vorm van platen en gels, die bedekt moeten worden met een tweede verband (een polyurethaanfilm). De alginaten, afgeleid van bruine algen, maken absorptie en hemostase mogelijk bij dragende wonden. Ook hydrocellulaire verbanden bestaande uit schuim, laten een goede absorptie van wondvocht toe. Interesse voor groeifactoren Bepaalde mitogene en chemotactische eiwitten spelen een rol bij verschillende fysiologische processen die de verschillende stadia van de wondgenezing regelen. Deze factoren hebben een angiogene werking, zijn betrokken bij de differentiatie van de fibroblasten, de extracellulaire matrix... Vertrekkende van macrofagen, endotheelcellen, fibroblasten en bloedplaatjes worden de Platelet Derived Growth Factor, de Transforming Growth Factor bèta, de Epidermal Growth Factor, de Insulin Like Growth Factor en de Fibroblast Growth Factor gesynthetiseerd. In chronische wonden is de synthese van enzymen - proteïnasen genoemd - die de groeifactoren vernietigen, veel sterker uitgesproken dan in acute wonden. Lokaal of systemisch gebruik van deze groeifactoren is dus een mogelijke piste om in de toekomst niet of slecht helende wonden te behandelen. Momenteel wordt gewerkt aan de ontwikkeling van de ideale oplossing (niet-toxisch, goede penetratie, eenvoudige toepassing die geen interactie aangaat met het verband, redelijke kostprijs,...). Voorts hebben de onderzoekers ook aandacht voor een eventuele inhibitie van de proteïnasen. Wondgenezing door negatieve druk Deze methode van niet-invasieve wondzorg maakt gebruik van negatieve druk die met behulp van een schuimverband op de wonde wordt uitgeoefend. Het vacuüm dat wordt gecreëerd zorgt voor een betere perifere doorbloeding, een vermindering van het weefseloedeem en van de bacteriële kolonisatie en een betere afvoer van het exsudaat. De wondgenezing wordt eveneens bevorderd door een snellere vorming van granulatieweefsel. Het succes van deze methode wordt bepaald door de grootte en de densiteit van het schuimverband, het soort pomp dat wordt gebruikt om de negatieve druk te creëren en de duur van de toepassing. Hoewel deze methode bij bepaalde wonden doeltreffend blijkt (trauma, brandwonde, doorligwonde, ulcus, ent, geïnfecteerde wonde...), zijn er toch een aantal mogelijke verwikkelingen (allergie, pijn na toepassing van grote negatieve druk) en contra-indicaties (kankerletsels, necrotische plaque, fistels bij abdominale wonde,...). De kostprijs van deze techniek maakt systematische toepassing onmogelijk. Daarom wordt deze voor- behouden voor wonden die in eerste instantie niet genezen. De ideale duur van de behandeling moet nog verder worden onderzocht, want wanneer ze te snel beëindigd wordt, kan dit afbreuk doen aan de kwaliteit van het granulatieweefsel, wat het slagen van de techniek in het gedrang brengt. Huidsubstituten en huidcultuur Het gebruik van biocompatibele materialen die de activiteit van de huidcellen bevorderen evenals het gebruik van huidequivalenten of gekweekte huid, worden bestudeerd bij de behandeling van brandwonden en bepaalde ulcera. Verband op basis van collageen laat toe de macrofagen en de proliferatie van keratinocyten te stimuleren, verband op basis van hyaluronzuur bevordert eveneens de wondgenezing. Mesenchymale stamcellen vormen, dankzij hun aanvoer van groeifactoren, een toekomstmogelijkheid voor de heelkundige aanpak van bestralingsletsels. Aan deze technieken hangt echter een prijskaartje dat hun routinegebruik voorlopig onmogelijk maakt. Maar hoewel de moderne wondzorgtechnieken het comfort van de patiënt zeker ten goede komen, zijn er toch nog steeds bepaalde letsels die niet willen sluiten en blijft verder onderzoek bijgevolg noodzakelijk.