...

Maaltijdvervangende producten zijn vast of vloeibaar voedsel of voedsel in poedervorm, dat dient om de dagelijkse maaltijden geheel of gedeeltelijk te vervangen. Vaak worden die gebruikt om snel gewicht te verliezen. Opgelet: er is een zeer groot aantal maaltijdvervangende producten in de handel te verkrijgen en die zijn niet alle even goed. Een Europese richtlijn (29/02/1996) en een Belgisch Koninklijk Besluit (18/02/1991) waarborgen de nutritieve samenstelling ervan en een minimum aan informatie voor de consument.De producten die worden verkocht als maaltijdvervangers, moeten 200 tot 400 kcal per maaltijd en voldoende hoogwaardige eiwitten, maar niet te veel leveren en moeten minder vetten bevatten met toch een minimale hoeveelheid essentiële vet zuren; ze moeten koolhydraten bevatten en elke maaltijd moet minstens 30% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid vitamines en mineralen leveren.De producten die verkocht worden om de normale voeding volledig te vervangen in het kader van een hypocalorisch dieet om te vermageren, moeten toch 800 tot 1.000 kcal per dag leveren, waarvan 25% tot 50% in de vorm van eiwitten om de spiermassa te vrijwaren. De melding "niet langer dan drie weken gebruiken zonder medisch advies" is verplicht.Zeer eiwitrijke vervangingsproducten (Koninklijk Besluit van 04/05/1998) moeten een voldoende hoeveelheid eiwitten leveren, die minstens 30% van de totale hoeveelheid calorieën van het product levert.Over het algemeen worden die producten gemaakt van eiwitten (poeder van magere melk, sojaproteïnen), koolhydraten (dextrose, sorbitol, fructose...) en vetten (sojalecithine, plantaardige oliën, palmolie...) aangevuld met vitamines en mineralen en soms met kunstmatige smaak-, zoet- en kleurstoffen.Vaak wordt aangeraden één of twee maaltijden per dag te vervangen. Bij de andere maaltijden moet je dan de voorkeur geven aan fruit en groenten, volle graangewassen, peulvruchten, 'magere' eiwitten en hoog waardige plantaardige oliën en moet je suiker houdende producten, geraffineerde graangewassen, boter en slagroom, vet vlees, gefrituurde producten, kant-en-klare schotels, koekjes en gebakjes mijden.Je drinkt het best water en niet-gesuikerde extracten en geen frisdranken en alcohol. Maaltijdvervangende producten worden ontraden bij zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven, kinderen en adolescenten, ouderen en mensen met eetstoornissen.Slechts één van de twee hoofdmaaltijden per dag vervangen door maaltijd vervangende producten is een goede oplossing. Je kan dat best aanvullen met fruit, groenten en/of een niet-gesuikerd zuivel product zonder vetten. De tweede maaltijd moet evenwichtig en licht zijn: magere vis of mager vlees, groenten, volkorenbrood, volle graangewassen, peulvruchten, fruit en zuivelproduct zonder vet.Je moet dus je voedingsmiddelen met de nodige aandacht kiezen en goede gewoontes aankweken. Het is de bedoeling die voort te zetten na stopzetting van de maaltijd-vervangende producten. Het verdient ook aanbeveling om minstens 1,5 liter water per dag te drinken.Idealiter zou je die maaltijdvervangende producten occasioneel moeten gebruiken om geen maaltijd over te slaan of om een exces te corrigeren. Je mag maaltijdvervangende producten niet langer dan drie weken na elkaar innemen zonder advies van een gezondheidswerker.Volgens meerdere studies is een dieet met maaltijdvervangende producten even effectief om te vermageren als een dieet met caloriebeperking, althans op korte termijn.Dergelijke diëten bevatten meestal voldoende macronutriënten. Het tekort aan calorieën leidt tot gewichtsverlies. Die producten bevatten over het algemeen veel eiwitten, wat het verzadigingsgevoel verlengt. Daarom ook zou je veeleer vaste producten moeten nemen dan vloeibare.Een dergelijk dieet is zeer eenvoudig: je hebt er weinig werk mee, de hoeveelheid kan direct worden berekend, het geeft een bevredigend verzadigingsgevoel en het gewicht daalt snel. Maar maaltijdvervangende producten bevatten vaak te weinig calorieën, zijn eentonig en zijn moeilijk vol te houden op lange termijn.De kans is groot dat je je daarna op eten gaat storten om toch iets met meer smaak te eten, waardoor het gewicht weer gaat stijgen. Volgens een studie gepubliceerd in 2012 geven maaltijdvervangende producten geen voldoende verzadigingsgevoel doordat hun volume te klein is. Als de maag niet gevuld is, stuurt ze geen verzadigingssignaal naar de hersenen. Een maaltijd levert meestal 700-800 g voedsel en twee repen van een maaltijdvervangende producten wegen nauwelijks 100g. Een dergelijk dieet ver oorzaakt dan ook vijf tot tien maal meer frustratie dan een klassiek vermageringsdieet of een Weight Watchers dieet.Meestal bevatten maaltijdvervangende producten maar weinig vezels. Je zal dus gemakkelijk geconstipeerd geraken tenzij je meerdere malen per dag fruit en/of groenten eet. Zo niet, kunnen er op lange termijn ook tekorten aan micronutriënten optreden zoals antioxidanten (fruit en groenten bevatten veel antioxidanten).Nog een ander probleem. De hoeveelheid calorieën is niet altijd geschikt voor elke patiënt. Er wordt immers geen rekening gehouden met de lichaamslengte, de mate van fysieke activiteit en het geslacht. Ze hebben voorts vaak een suikersmaak, waardoor je niet zal ontwennen van een suikersmaak en wat een suikerverslaving in de hand kan houden.En vooral, die maaltijdvervangende producten zijn niet bevorderlijk voor educatie wat de voeding betreft en het aanleren van gezonde gewoontes (goede keuze van voedingsmiddelen, verse producten gebruiken), wat de gewichtsstabilisering op termijn hypothekeert. Ze kunnen ook leiden tot sociale isolatie en kunnen bij vatbare mensen een obsessief eetgedrag uitlokken.Maaltijdvervangende producten bevatten tot slot vrij kunstmatige, gedenatureerde voedingsstoffen, die de psychologische behoeften van het eten niet respecteren.