...

" Apothekers zijn een troef in de strijd tegen niet-overdraagbare aandoeningen (non-communicable diseases of NCD's). Ze hebben regelmatig interactie met patiënten, ze kunnen preventieve maatregelen aanmoedigen, helpen bij een adequaat voorschrift, de therapietrouw verbeteren, de veiligheid van de behandeling maximaliseren, deelnemen aan opsporing en vroegtijdige diagnose, het individualiseren van advies en het beheer van de ziekte op lange termijn. NCD zijn voor apothekers een kans om hun engagement te tonen aan patiënten en aan de samenleving door een beter en duurzamer gebruik van gezondheidsressources", aldus de Zweedse dokter Lars-Ake Söderlund van de International Pharmaceutical Federation (FIP). In april 2019 gaf de FIP een document uit met de 'best practices' om de rol van de apotheker tegen NCD te verbeteren. Het webinar van 11 en 12 maart was gewijd aan kanker. "In de meeste delen van de wereld betreft de betrokkenheid van apothekers bij de preventie van NCD vooral hart- en vaatziekten, diabetes en astma / COPD, maar zelden kanker, maar het is belangrijk dat we dat vaker doen", zegt Deirdre Criddle (Australië), directeur van de Society of Hospital Pharmacist of Australia. Zowat 30 tot 50% van de kankers kan worden voorkomen, met name door niet te roken of door overgewicht en obesitas te vermijden. In 2015 publiceerde het FIP een praktische gids voor apothekers om mensen te helpen bij het stoppen met roken. De Australische geeft het voorbeeld van de preventie van melanoom, een veel voorkomende vorm van kanker in Australië. "We moeten het publiek informeren over het correct gebruik van zonnebrandmiddelen en over beschermende factoren. Een onderzoek uitgevoerd door de Australian Cancer Council in 2016/17 toonde aan dat slechts 55% weet dat zonnebrandmiddelen dagelijks moeten worden gebruikt, 20% denkt dat het regelmatig aanbrengen van zonnebrandcrème tot een vitamine D-tekort leidt, 17% maakt zich zorgen over de ingrediënten van de producten, 40% kent de weersfactoren die zonnebrand veroorzaken niet en minder dan 10% begrijpt dat bescherming tegen de zon nodig is bij een UV-niveau ? 3." Een ander voorbeeld is de vaccinatie tegen humaan papillomavirus (HPV). Het is een kans voor de apotheker die een belangrijke rol kan spelen bij het aanmoedigen, informeren en anticiperen op foute informatie over dit vaccin. De apotheker merkt op dat collega's in veel landen deelnemen aan het bevolkingsonderzoek naar darmkanker wat de toegankelijkheid van de test vergroot en de toegang tot een gekwalificeerde zorgverlener verzekert. In België gebeurt dat bijvoorbeeld al bij apothekers in Brussel. In een prospectieve studie werden de alarmsymptomen van kanker door patiënten in 32 apotheken in het noorden van Engeland onderzocht: gedurende twee maanden werden 257 alarmerende symptomen geregistreerd. De bij apothekers beschreven 'rode vlaggen' waren de volgende: 112 gevallen (44%) van hoest gedurende meer dan drie weken, 21 gevallen van bloed in de ontlasting of diarree gedurende meer dan drie weken, twaalf gevallen van onbedoeld gewichtsverlies, dertien gevallen van rectale bloedingen, elf gevallen van dysfagie, negen gevallen van hematurie, negen gevallen van bloed ophoesten en acht gevallen van een knobbeltje in de borst. Een van de belemmeringen voor apothekers is het gebrek aan basiskennis over kanker. "Met vier of zes nieuwe geneesmiddelen die elk jaar worden goedgekeurd en ten minste drie dozijn in klinische studies, is het onredelijk om te verwachten dat apothekers op de hoogte zijn van al deze therapeutische ontwikkelingen. Studies toonden aan dat ze de nodige kennis of zelfvertrouwen missen bij het afleveren van dit soort orale geneesmiddelen. En dat terwijl de behandelingen net zo gevaarlijk kunnen zijn voor patiënten als veel systemische intraveneuze therapieën", aldus de apotheker. Het uitbouwen van opleiding en educatie is essentieel als apothekers kankerpatiënten beter willen ondersteunen om het best mogelijke gebruik van geneesmiddelen te garanderen. Vandaag betreft de opleiding in farmaceutische zorg dubbel zo vaak hart- en vaatziekten, diabetes en astma en COPD als kanker. In Canada biedt Cancer Care Nova Scotia op zijn website www.cancercare.ns.ca specifieke toolkits met instructies voor de apotheker (indicaties, problemen met therapietrouw, bijwerkingen, follow-upschema, communicatie met het zorgteam...), om de patiënt te adviseren (telefoontjes tijdens de start van de behandeling en de follow-up), om bijwerkingen te voorkomen en te behandelen (welke bijwerkingen kunnen worden behandeld door de apotheker, wanneer doorverwijzen naar de oncoloog en wanneer naar de spoed?) en geneesmiddelen (lijst van de belangrijkste interacties tussen geneesmiddelen en geneesmiddelen, online interactiesites). In Australië is eviQ een bron van doeltreffende pedagogische tools voor apothekers. "Wist je dat interacties tussen geneesmiddelen verantwoordelijk zijn voor ongeveer 4% van de sterfgevallen bij kankerpatiënten? De doeltreffendheid van tamoxifen wordt verminderd bij gelijktijdige toediening van paroxetine, waardoor de mortaliteit bij borstkanker toeneemt; Sint-Janskruid verstoort het metabolisme van veel geneesmiddelen tegen kanker (anastrozol, imatinib, etoposide, vinorelbine)... ". Volgens Deirdre Criddle kan het alleen maar beter worden door toegang tot elektronische gegevens te garanderen, een essentieel hulpmiddel om interacties te verminderen. We moeten meer vertrouwen op apothekers die regelmatig contact hebben met patiënten, vooral degenen die hun arts niet zien. "Het is een ongebruikte beroepsgroep die kan worden ingeschakeld om screening te verbeteren, vroege diagnose te vergemakkelijken en patiënten door te verwijzen. Apothekers kunnen helpen bij het optimaliseren van de behandeling, met name om bijwerkingen (op korte of lange termijn) te herkennen, een veilig geneesmiddelengebruik te optimaliseren, en dat alles in samenwerking met andere beroepsbeoefenaren in de gezondheidszorg", aldus Criddle.