...

"Je moet je voorbereiden op het afleveren van benzodiazepines: de tijd nemen om tools te raadplegen en te beslissen welke tool je gaat gebruiken. Het is zaak dat je er klaar voor bent wanneer de patiënt voor je staat met een voorschrift: brochures, folders, adressen, websites, en ga zo maar door. Je moet de tijd nemen om te informeren, te sensibiliseren en te oriënteren. We moeten ons concentreren op de patiënt als partner eerder dan als expert", zegt Valérie Lacour, apotheker en docent aan de UCLouvain.*De eerste aflevering van benzodiazepines is een ideale gelegenheid om aan preventie te doen. "Grijp die kans met beide handen aan", zegt Lacour, "zonder benzodiazepines te diaboliseren en zonder paniek te zaaien. Je moet eerst en vooral achterhalen wat de aanleiding was voor het voorschrift. Gaat het om slaapproblemen? Rouw? Stoppen met drinken? In afwachting dat een behandeling met antidepressiva aanslaat? Wanneer u weet waarom de benzodiazepines voorgeschreven werden, kunt u uw aanpak aanpassen."Vervolgens moet u uitleggen dat er hoe dan ook een risico op verslaving is. "Als men niet in een vicieuze cirkel wil belanden, dan moet het gebruik van de geneesmiddelen beperkt worden in de tijd en moet de dosis zo laag mogelijk zijn." Vergeet ook niet te vermelden dat het gevaarlijk is om een wagen of een ander voertuig te besturen, dat er een risico is op valpartijen ('s nachts) en wat het effect is van de combinatie met alcohol.Volgens Valérie Lacour moet de patiënt goed begrijpen dat benzodiazepines geneesmiddelen zijn om de symptomen te proberen te verlichten en niet om iets ten gronde te veranderen. "Het is precies op dat vlak dat ons niet-medicamenteus advies belangrijk is. Het volstaat niet om te zeggen dat de patiënt voldoende moet bewegen, slapen en gezond moet eten. Dat weet iedereen. Je moet concreet zijn en daar zijn tools voor die het beter doen dan 'grootmoeders advies'!"Brochures kunnen helpen om de dialoog met patiënten aan te gaan. Een voorbeeld. "U hebt slaapproblemen, maar weet u ook hoeveel tijd u in bed doorbrengt en hoeveel uur u slaapt? Als de ratio hoger is dan 85%, dan is er geen reden tot onrust. Is de ratio lager dan 85%, dan kan een slaapdagboek helpen om uit te zoeken wat het probleem is en hoe het te verbeteren."De campagne 'slaap- en kalmeringsmiddelen' van de FOD Volksgezondheid biedt ook een aantal tools aan. "Ik nodig alle apothekers uit om het online Hulpmiddelenboek voor artsen en apothekers te raadplegen en er uit te halen wat men kan gebruiken naargelang het cliënteel en de noden van het cliënteel. Er zijn ook patiëntenfiches voor auto-evaluatie, informatie over niet-medicamenteuze opties en slaapcontrole."Wat angststoornissen betreft, stelt de apotheker voor om ook te overwegen om patiënten door te verwijzen (cognitieve gedragstherapie, angst- en stressklinieken, enz.).Bij de eerste aflevering is het ook goed om er aan te denken dat bepaalde benzodiazepines beschikbaar zijn in kleine verpakkingen (10 of 20 tabletten). "Volg vooral het voorschrift van de arts. Als hij een kleine verpakking voorschrijft, geef dan geen grote."Daarnaast zijn er min of meer complexe situaties waarin de apotheker vermoedt dat de patiënt aan overconsumptie doet, aan medische of farmaceutische shopping of aan voorschriftvervalsing. "Ook hier kan de apotheker volop zijn begeleidende rol spelen. Het eerste principe is dat brutaal stoppen uit den boze is en dat er gewaakt moet worden over de continuïteit. Dat betekent niét dat elke keer dat de patiënt zegt dat hij naar zijn dokter zal gaan voor een nieuw voorschrift u een alvast een verpakking 'voorschiet'. Het is een kwestie van begeleiden en sensibiliseren: elke verslaafde persoon zit in een cirkel waarin hij zich op bepaalde ogenblikken goed voelt en op andere ogenblikken met twijfels en angst kampt. Je moet blijven informeren, blijven mogelijkheden voorstellen. De moeilijkheid is dat het niet lukt als je je profileert als een expert: we zijn partners van de patiënt en de enige die echt iets kan veranderen is de patiënt zelf."Bij geneesmiddelenmisbruik of vervalste voorschriften is het de taak van de apotheker om de Farmaceutische Inspectie op de hoogte te brengen.Wat tools betreft, werd in Canada het gebruik van een patiëntenbrochure onderzocht in 30 apotheken. De helft van de apotheken bleef de patiënten sensibiliseren zoals voordien, de andere helft stuurde - via de post - een brochure naar patiënten die benzodiazepines namen om hen aan te moedigen om met hun arts of apotheker te praten. Het resultaat? 67% van de patiënten die een brochure kregen, sprak met zijn apotheker of arts en zes maanden na het versturen van de brochure was 27% gestopt met het nemen van benzodiazepines, 15% nam een lagere dosis en dat allemaal door een minimale interventie. De brochure kreeg een aangepaste versie voor België (in het Nederlands en het Frans)."Valérie Lacour verwijst ook naar de Toolbox van de APB over de basisprincipes van het beroepsgeheim en de tool die ontwikkeld werd door de Orde der Apothekers over geneesmiddelenmisbruik.Hoe stoppen met benzodiazepines? "Er zijn een aantal basisprincipes: het gaat niet om alle patiënten, het stoppen moet progressief gebeuren, het kan maanden tot jaren duren en het lukt alleen als de patiënt gemotiveerd is."Tenslotte moet de aanpak gepersonaliseerd worden in functie van de mate van verslaving (therapeutische dosis, hoge dosis, illegale dosis of recreatief gebruik), de werkingsduur van de benzodiazepine, de indicatie, enz. "Er zijn evenveel methodes om te stoppen als patiënten, met of zonder het overschakelen naar een equivalent van een benzodiazepine met een lange werkingsduur (diazepam...), met of zonder het toevoegen van een noodgeneesmiddel om bepaalde ontwenningssymptomen te compenseren (valproaat...). De follow-up is primordiaal en bij het verminderen van de dosis mag je niet aarzelen om op eenzelfde plateau te blijven als de patiënt het moeilijk heeft. Het doel is wel om nooit een stap terug te zetten", zo besluit Valérie Lacour.