Het parcours van Emmanuelle Vanmechelen volgen, betekent dat we het land doorkruisen van noord naar zuid. We reizen van de officina naar de beroepsvereniging, van het ziekbed van de patiënten naar dat van de apothekers, van de farmaceutische zorg naar de tarificatie. Een apothekeres die al van veel walletjes heeft geproefd, kortom.
...
Van Genk naar Luik, met tussenstoppen in Brussel, Parijs, Hasselt en Nijvel: het parcours van Emmanuelle Vanmechelen loopt vlot over taal- en landgrenzen heen. Als Limburgse van oorsprong vindt ze dat allemaal prima. "Ik heb in het Nederlands school gelopen, maar thuis spraken we Frans. Na het middelbaar ben ik dan farmacie gaan studeren in Luik. Ook kunstgeschiedenis sprak me wel aan, maar het is uiteindelijk farmacie geworden, want de inhoud van lessen vond ik best interessant, en de werking van het menselijk lichaam boeit me enorm. Toen al stelde ik me voor dat ik op een dag mijn eigen apotheek zou hebben. Kennis delen is eveneens een passie, en ik wilde na mijn studies een aggregatie behalen, maar dat is er niet meer van gekomen." Nadat ze in 1984 afstudeert, begint haar carrière vrij klassiek met vervangingen bij haar stagemeester en nadien in Seraing bij een apotheker die werd opgeroepen voor de legerdienst. "Ik heb daar goede herinneringen aan. Ik heb toen ook al wat tarificatie gedaan als freelancer. De berekeningen gebeurden toen manueel en ik had een softwareprogrammaatje ontwikkeld om het ons wat gemakkelijker te maken." Zonder het toen te beseffen, zette Emmanuelle Vanmechelen zo de eerste stappen in wat intussen een groot deel van haar tijd inneemt. De apothekeres zet haar loopbaan verder in Brussel en begin 1989 trekt ze naar Frankrijk, in navolging van haar partner. "Ik ben er zes jaar gebleven, drie jaar in de Parijse regio en drie jaar in de Oise, in Noord-Frankrijk. Ik voelde me er meteen thuis, ook al kende ik niet alle namen van de specialiteiten. Het was een zeer leerrijke periode, met de opkomst van de informatica, gekoppelde verkoop en advies bij de aflevering." De eerste apotheek bevond zich jammer genoeg in een winkelcentrum waar geen daglicht binnen kwam. "Daarom ben ik beginnen uitkijken naar een nieuwe, meer lichtrijke werkplek, die ik heb gevonden in Beauvais." Nadien gaat het opnieuw richting Brussel, waar Emmanuelle Vanmechelen een apotheek in Molenbeek overneemt, en in 1997 het leven schenkt aan haar zoon. De zin om les te geven is er nog steeds, en ze start een lerarenopleiding, maar door tijdsgebrek komt ze niet aan de stages toe. Ze doet dan een langdurige vervanging in een geriatrisch revalidatiecentrum van het Charrette-ziekenhuis. "Ik zag geen patiënten toen ik in die ziekenhuisaptheek werkte, maar uiteindelijk waren de zorgverstrekkers mijn 'patiënten', aangezien zij me vragen kwamen stellen", vertelt ze enthousiast. In 2005, na het overlijden van haar moeder, kondigt zich een nieuwe wending in haar loopbaan aan. "Ik zag een werkaanbieding van het Koninklijk Limburgs Apothekers Verbond in Hasselt, waar ze een ervaren tweetalige apotheker zochten. Een aanzienlijk deel van hun leden waren toen Franstalig en ze wilden hun communicatie daarop afstemmen." Ze krijgt de job en blijft tegelijk op zaterdag vervangingen doen in een apotheek op de Brusselse Louizalaan. Bij het KLAV leert ze de werking van een beroepsvereniging kennen. "Er zijn twee grote luiken: het beheer van de vereniging met de vertegenwoordiging van de apothekers in de federale raad van de APB, en de aangeboden diensten, met name het tarificatiebureau. Ik was bevoegd voor de communicatie en de informatie van het tarificatiebureau: de telefoon beantwoorden, infodossiers opstellen,... Paul Meuwissen, de toenmalige directeur, was mijn mentor. Een heel fijn iemand, die ik nog altijd mag bellen als ik een vraag heb." Niet langer in de apotheek staan, valt Emmanuelle niet echt zwaar, ook al is ze zeer gehecht aan het contact met de patiënten. "De officina op zich mis ik niet, omdat ik constant in contact sta met de apothekers. Mijn zoon vat dat heel goed samen; hij zegt dat ik 'de apothekeres van de apothekers' ben. Ik sta inderdaad in rechtstreeks contact met de apothekers die mij bellen omdat ze niet begrijpen waarom een welbepaalde magistrale bereiding niet wordt terugbetaald of die vragen wat ze met een attest moeten aanvangen. Mijn wetenschappelijke kennis over geneesmiddelen is wat op de achtergrond geraakt, maar ik volg navorming en ik weet alles over de terugbetalingsmodaliteiten." Intussen stapt Emmanuelle ook in de Riziv-commissie die zich bezighoudt met de terugbetaling van magistrale bereidingen en treedt ze toe tot de vzw MFK (Medisch Farmaceutische Kwaliteitszorg), waar ze artsen opleidingen geeft over magistralen (terugbetaling, therapeutisch formularium,...). Op die manier combineert ze haar twee passies: magistrale bereidingen en kennis delen. "In die commissie heb ik kennis gemaakt met Georges Guillaume, die destijds in het directiecomité van de APB zat, en een van de topmensen is van Cerpan (Cercle Royal Pharmaceutique de l'Arrondissement de Nivelles), de beroepsvereniging van de apothekers uit Waals-Brabant." In 2010 wordt ze directrice van Cerpan, een functie die ze nog steeds bekleedt, na een onderbreking van anderhalf jaar, in 2019, om opleidingen te geven bij Pranarôm. Cerpan heeft sinds 2001 een eigen tarificatiedienst. "Dat biedt de vereniging enig materieel comfort, aangezien de apothekers betalen voor die service. Het team bestaat uit drie assistenten en een boekhouder, maar we zijn allemaal multifunctioneel. Ik ben vrij veeleisend; je moet de tarificatieprocedure goed kennen om de apothekers tijdig te kunnen antwoorden en hen een onberispelijke service te bieden. Het komt erop aan alle details van de reglementering onder de knie te hebben, en die wordt steeds complexer. We proberen de vragen te beantwoorden volgens de realiteit op het terrein en rekening houdend met een mogelijke weigering door het ziekenfonds. Weinig verenigingen hebben die expertise in huis, het is onze troef en maakt ons ergens wel een beetje uniek", lacht ze. "Jammer genoeg beseffen nog veel apothekers niet wat ze missen door niet bij Cerpan aan te sluiten." In 2012 vestigde Cerpan zich in de noordelijke industriezone van Nijvel, in een nieuw gebouw met veel lichtinval - daar heeft de directrive persoonlijk over gewaakt - dat het nodige comfort biedt aan de medewerkers en aan de apothekers die er een uiteenzetting komen volgen in het auditorium. "De AUP (dat is de Franstalige tegenhanger van het VAN, nvdr) zet sterk in op samenwerking tussen de verenigingen. Ik hoop dat we onze expertise veel meer zullen kunnen delen, want ik vrees dat de kennis aangaande tarificatie verloren gaat. De regels zijn veel te ingewikkeld en de voorschrijvers moeten meer geresponsabiliseerd worden. Als we de subtiliteiten van de tarificatieregels niet voldoende zelf kunnen interpreteren, hangen we af van de informatica, van de software van de ziekenfondsen die onze bestanden verwerken. Als een arts geen terugbetaling krijgt voor een raadpleging, is dat niet zo erg. Maar voor een apotheker, die zijn doosje geneesmiddelen heeft moeten aankopen en de leverancier heeft betaald, staat er meer op het spel", stelt ze. Nieuwe diensten, tekorten, verloning... Hoe ziet zij de toekomst van de apotheek? "Ik denk dat we onze vaardigheden zichtbaarder moeten maken voor het grote publiek, voor beleidsmakers en voorschrijvers. We moeten de apotheker de kans geven een rol te spelen in de gezondheidszorg en financiële erkenning te krijgen voor dit soort werk. Dat is aan het veranderen, maar waarom zijn we nog steeds zo afhankelijk van een economisch systeem dat winstgevendheid vereist? Het andere aspect is multidisciplinaire samenwerking: dat is echt de sleutel - het is essentieel dat artsen, apothekers en andere zorgverleners beter samenwerken." Op persoonlijk vlak gaat Emmanuelle Vanmechelen in januari een nieuwe uitdaging aan: lesgeven aan toekomstige apothekers. "De VUB heeft mij aangesteld als gastprofessor om 30 uur colleges te geven over deontologie, prijsvorming en sociale wetgeving aan studenten in de eerste master. Ik ben erg blij omdat het een grote uitdaging is om kennis door te geven en als team samen te werken met de andere docenten. Het is een uitgelezen kans om dingen te leren, en dan nog in een academische omgeving. Het is een driejarig contract, daarna zien we wel."