...

De elfde uitreiking van de Hera Awards vond plaats op 25 april in Luik. Deze prijzen belonen kandidaten die zich hebben onderscheiden door een systemische benadering van duurzame ontwikkeling, rekening houdend met de sociale, ecologische, economische en participatieve aspecten. Een van de prijzen werd toegekend aan Eléa Piccard voor haar proefschrift in futuregenerations.be aan de Faculteit Geneeskunde van de ULiège (september 2022) over het partnerschap tussen astmapatiënt en apotheker. Vanwaar haar belangstelling voor dit onderwerp? "Ik ben ergotherapeute in de longrevalidatie in het CHU van Luik. In mijn praktijk geef ik patiënten voorlichting over het juiste gebruik van inhalatoren. Gaandeweg begon ik me af te vragen wat de impact ervan is op het milieu. In de literatuur ontdekte ik dat inhalatoren met drijfgas een aanzienlijke ecologische voetafdruk hebben door de broeikasgassen die ze uitstoten. In 2021 bijvoorbeeld stootten de Ventolin-pufjes die in de provincie Luik werden verkocht evenveel CO2 uit als 411 auto's. En dat voor één type inhalator, in één provincie, in één jaar. Op basis van deze vaststelling vroeg ik me af hoe we een milieuvriendelijkere aanpak konden integreren in de educatie van patiënten. Ik richtte mijn onderzoek op apothekers omdat zij begeleidingsgesprekken houden over het juiste gebruik van inhalatoren, met name in het kader van het GGG astma." In de 360°-visie die de stichting Future Generations, initiatiefnemer van de awards, nastreeft, wordt ook het afvalprobleem aangekaart. "Vandaag bestaat er geen systeem voor het recycleren van inhalatoren. In de literatuur wordt aanbevolen ze terug te brengen naar de apotheek om ze samen met de andere geneesmiddelen te verbranden. In Frankrijk en Zwitserland bestaat er een specifiek recyclingsysteem voor inhalatoren, in België niet." Voor haar onderzoek interviewde Piccard 13 apothekers in de provincie Luik, waardoor ze de obstakels en hefbomen voor hun betrokkenheid kon identificeren. Door een meer duurzaam aspect in de patiënteneducatie in te bouwen, zou een van 360°-aanpak mogelijk worden. Als apothekers of artsen zich bijvoorbeeld bewust zouden zijn van het milieueffect van inhalatoren, kunnen ze patiënten begeleiden bij een minder vervuilende keuze, zoals droogpoederinhalatoren, en het correcte gebruik daarvan kunnen aanmoedigen. Dat zou de uitstoot van broeikasgassen verminderen en zo een positief effect hebben op het milieu, de volksgezondheid en ook op de kosten. In haar conclusies stelt Eléa Piccard verschillende duurzame acties voor naast de promotie van minder vervuilende inhalatoren, zoals de installatie van specifieke recyclagekanalen voor inhalatoren en een grotere betrokkenheid van iedereen die betrokken is bij de apotheek: voorschrijvende artsen, firma's en vertegenwoordigers, regelgeving, enz. "Het zou ook interessant zijn om deze milieubewuste aanpak te integreren in de opleiding van gezondheidswerkers, maar ook in het onderwijs in het algemeen." Geneviève Philippe (Departement Farmacie, ULiège) was co-promotor van het proefschrift. "Dit is een beetje een schok voor de gewoonten van apothekers, die tot nu toe vaak niet anders kunnen dan materiaal voor eenmalig gebruik af te leveren. Naast de gezondheids- en hygiëneaspecten die voor een gezondheidswerker van primordiaal belang blijven, benadrukt dit proefschrift de rol die zij kunnen spelen bij het ondersteunen van hun patiënten met een duurzamere aanpak. De apotheker kan daartoe bijdragen, bijvoorbeeld door astmapatiënten ervan bewust te maken dat ze, als ze hun basisbehandeling goed volgen, minder noodbehandelingen zullen gebruiken, die vaak drukpufjes met gassen zijn waarvan de ecologische voetafdruk aanzienlijk is. Zij kunnen de voorkeur geven aan inhalatiecorticosteroïden, die beschikbaar zijn in de vorm van poederinhalatoren. Alleen al met deze maatregel kunnen apothekers bijdragen tot een duurzamere aanpak." "Het proefschrift is gebaseerd op de vaststelling dat de belangrijkste bron van vervuiling in de gezondheidszorg te maken heeft met het voorschrijven van farmaceutische materialen", aldus de voorzitter van de jury, Grégoire Wieërs (internist, St Pierre Ottignies, en stichtend lid van het project Hôpital en Transition). "Ten tweede gaat het om een transversale aanpak die zowel de voorschrijver als de apotheker aanbelangt, met als doel het behalen van bijkomende voordelen voor de gezondheid van de patiënt, door de manier waarop we voorschrijven te veranderen, en voor de impact op het milieu. Dat lijkt de beste manier om duurzame ontwikkeling te implementeren." Het proefschrift van Piccard heeft al heel concrete toepassingen gevonden in haar werk. "Vandaag help ik mijn patiënten om aan hun apotheker te vragen of ze hun inhalatoren willen terugnemen. Ik probeer ook mijn afdeling bewust te maken van de noodzaak om over te schakelen op inhalatoren in poedervorm, maar we kunnen niet echt ingrijpen in de keuze. De apothekers hebben dezelfde moeilijkheden omdat zij het voorschrift van de arts moeten respecteren. Op dit moment kunnen we mensen alleen voorlichten over het juiste gebruik van inhalatoren, om te proberen de broeikasgassen zoveel mogelijk terug te dringen." Bovendien zijn niet alle inhalatoren gelijkwaardig. "Sommige geneesmiddelen bestaan zowel in gas- als in poedervorm, maar patiënten weten niet altijd hoe ze poederpuffs moeten gebruiken. Ten tweede is er voor kortwerkende inhalatoren nog geen alternatief in de vorm van droog poeder. Hoe beter patiënten hun onderhoudsbehandeling volgen, hoe minder ze noodtherapie nodig zullen hebben. Voorlopig moeten we ons meer op dat aspect concentreren." "Ten slotte zijn er ook nog dampsystemen die een milieuvriendelijker alternatief zijn en geen hogere ademhalingsfrequentie van de patiënt vereisen. Niet iedereen kan hetzelfde type puff gebruiken, het is aan de arts om te kiezen en het beste alternatief te vinden. Dat zou in samenwerking met de patiënt kunnen gebeuren", aldus Piccard.