...

De rijke en boeiende geschiedenis van Spa zet alvast haar kandidatuur om als Unesco-werelderfgoedsite erkend te worden kracht bij. De bos- en veenrijke omgeving op de plateaus rond Spa zijn een ideale bestemming voor fietsers en wandelaars die vandaag naar het stadje afzakken voor een weekend natuur en cultuur. Een plejade aan wandel- en mountainbikepaden rond Balmoral, aan het Domaine de Berinzenne of een tocht langs de bekendste bronnen Tonnelle, Sauvenière, Géronstère en Barisart die hier ontspringen, zijn dus een ideale post-nieuwjaarse detoxkuur."Spa ligt in een vallei. Het water dat door de grondlagen opborrelt aan de bronnen bevat koolzuur, ijzer en mineralen. Dat water drinken heeft tsaar Peter de Grote van zijn maagproblemen verlost. Het water dat wordt opgepompt om Spa-mineraalwater te produceren is echter heel zuiver", legt reumatoloog Olivier Kaye me uit.Een van de eerste medici die het weldadige karakter van de Spa-bronnen erkende, was de privé-arts van de Britse koning Henri VIII, Augustino - al maakte ook de Romeinse schrijver Plinius al gewag van bronnen in de regio. Vanaf Augustino gaat het snel: op het eind van de 16e en begin 17e eeuw duikt in geschriften van Engelse artsen het begrip ' English spaw' op, mét expliciete ver wijzingen naar dit stadje in de Ardennen. Dat wordt de basis voor het begrip 'spa' (in meerdere talen) als equivalent van kuuroord! Ook in Luik wijdden lokale artsen werkjes aan ' les eaux de Spa'."Bovendien", weet stadsgids Gaëtan Plein, "is men in Spa relatief snel gestart met het exporteren van dat lokale water. Beeld je in: het bronwater moest gedragen worden, uit de vallei tot aan de Maas. Vandaar ging het per schip naar bijvoorbeeld Engeland. Geen wonder dat een fles Spa daar een klein fortuin kostte!"De groeiende reputatie van Spa lokt ook 'schoon' volk: de Engelse koning Charles II passeert hier tijdens zijn ballingschap (de Boulevard des Anglais of de wijk Balmoral verwijst naar de vele Engelse gasten van eertijds), net als Cosimo III de' Medici en filosoof Descartes. Maar de echt 'gouden periode' wordt de 18e eeuw, vooral nadat tsaar Peter de Grote van Rusland zich hier uitgebreid en met succes aan les pouhons (een oud-Waals woord voor 'bronnen') laaft. Hij laat zelfs een gedenkplaat maken (die hangt in het VVV-gebouw).In zijn zog strijken leden van koningshuizen, aristocraten en artistieke talenten neer in de Ardennen - wat keizer Jozef II Spa deed omschrijven als 'le Café de l'Europe'. Op het schilderij Livre d'or in het VVV-kantoor staan deze prominente bobelins (=bezoekers) afgebeeld. Aan de Cascade monumental nog meer namen, zoals Casanova (die Spa wel "een hol" noemde). Ingewijden verwijzen ook naar aquarellen die William Turner in de streek heeft gemaakt of de local Georges Krins, eerste violist op de Titanic.Al die gasten moesten uiteraard ge logeerd en geëntertaind worden. Veel vroegere hotels hebben intussen een andere bestemming gekregen of zijn verdwenen. Maar dat hier geregeld geschiedenis is geschreven, wordt snel duidelijk. Zo verbleef Franz Liszt in Hôtel de Flandre tegenover de Saint-Remaclekerk. In Hôtel Britannique (tijdens WO I het Duitse hoofdkwartier) ondertekende de keizer in 1918 de Duitse overgave en in het Musée de la Ville d'Eau woonde jarenlang de gemalin van koning Leopold II, Marie-Henriette.In het Parc de Sept Heures en aan de smeedijzeren colonnade werd geflaneerd (aan het Radisson hotel), in het Casino en de Waux-Hall stond, na het kuren, ontspanning centraal. Les Amusements de Spa, een gidsje uit 1734, werd naar verluidt een Europese bestseller. "En vandaag hebben we de Francofolies", dixit mijn gids.Wie vandaag wil kuren, moet met de kabelbaan naar de moderne thermen op de heuvel. "Sinds kuren in België niet meer wordt terugbetaald, was een her oriëntatie nodig: we hebben nog turfbaden en medische behandelingen voor patiënten met brandwonden, maar de klemtoon ligt toch op wellness", dixit directrice Séverine Philippin.Dat gebrek aan medische behandelingen doet lokale artsen net afhaken. Huisarts Bernadette Pirotte en reumatoloog Olivier Kaye hebben het over 'thermoludisme'. Zij zien nochtans wel toekomst in het therapeutisch aanwenden van Spa's troeven. "Denk aan fybromyalgie of jongeren die tegen een burn-out aanlopen. De vroegere burgemeester (en cardioloog) heeft gedurende jaren hart patiënten hierheen gebracht om te herstellen. "Water en turf zijn onze grond stoffen, die moeten we toch valoriseren?"Zeker nu kuuroord Spa kandidaat-werelderfgoedsite is, zijn zulke vragen beslist relevant.