Hoe wordt een vaccin gratis?

Net als voor andere geneesmiddelen zijn er een aantal stappen die doorlopen dienen te worden vooraleer een vaccin beschikbaar wordt in België, ging dr. Geert Top van het Agentschap Zorg en Gezondheid van start.De eerste stap is de registratie van het vaccin, gevolgd door de prijszetting, en een eventuele aanvraag om terugbetaling te verkrijgen via het Riziv. Wat het vaccinatieprogramma zelf betreft, geeft de Hoge Gezondheidsraad (HGR) wetenschappelijk advies aangaande de Belgische vaccinatiekalender.Het daadwerkelijke beleid wordt vervolgens uitgestippeld door de gemeenschappen. In Vlaanderen zorgt de Vlaamse Vaccinatiekoepel daarvoor. Als besloten wordt om een vaccin op te nemen in het vaccinatieprogramma, wordt het gratis ter beschikking gesteld, en maakt het deel uit van de zogenaamde vaccinatiekorf.De coördinatie van het vaccinatieprogramma gebeurt door het Agentschap Zorg en Gezondheid. In praktijk wordt het advies van de HGR meestal gevolgd, maar er zijn uitzonderingen. Dr. Top gaf het voorbeeld van het rotavirusvaccin. Toen de HGR in 2007 advies uitbracht om zowel te vaccineren tegen HPV als tegen rotavirus, werd om concurrerende redenen enkel het HPV-vaccin opgenomen in de vaccinatiekorf. Het rotavirusvaccin is wel beschikbaar met een door het Riziv gedeeltelijke terugbetaling. Een ander voorbeeld is het vaccin tegen meningok okken ACWY (Men-ACWY), dat recent door de HGR aanbevolen werd voor peuters en adolescenten, maar omwille van de huidige evolutie van de epidemiologische situatie nog niet opgenomen is in de vaccinatiekorf.Dr. Wesley Mattheus van het Nationaal Referentiecentrum (NRC) voor bacteriële meningitis (Sciensano) besprak de epidemiologie van invasieve menigokokkeninfecties. Wat MenC betreft, ziet men duidelijk een afname sinds de introductie van het MenC-vaccin in 2002. Terwijl in 2001 het aantal gevallen per jaar 197 bedroeg, zijn er tegenwoordig nog amper gevallen. Alhoewel de incidentie nog steeds laag is, treedt de laatste jaren wel een stijging in het aantal infecties met MenY en W op. Met name voor MenW werden er 28 gevallen gemeld in 2019, waarvan tien bij kinderen onder de vijf jaar. In omliggende landen zoals Nederland en het VK zag men zelfs nog een sterkere toename in de afgelopen jaren, wat daar leidde tot de introductie van het MenACWY-vaccin. Meningokokken B zijn nog steeds verantwoordelijk voor het grootste aantal van de infecties in België, met weliswaar een dalende trend tijdens de laatste jaren.Dr. Mattheus gaf ook een kort overzicht van de beschikbare vaccins in België. Voor MenC staan twee geconjugeerde polysacharidevaccins ter beschikking. Voor MenACWY beschikken we over twee geconjugeerde polysacharidevaccins. Het voordeel van deze vaccins is dat ze naast individuele bescherming ook leiden tot groepsimmuniteit. Voor MenB beschikken we over twee recombinante eiwitvaccins. Deze vaccins beschermen echter niet tegen dragerschap en leiden niet tot groepsimmuniteit.Prof. Heidi Theeten, van het Centrum voor de Evaluatie van Vaccinaties (UA), verduidelijkte de huidige richtlijnen. Sinds juli 2019 beveelt de HGR aan om adolescenten van 15 tot 16 jaar met MenACWY te vaccineren, en om MenC bij peuters van 15 maanden te vervangen door MenACWY. De vaccinatie met het 4-valente vaccin is echter nog in geen enkele gemeenschap gratis, en het vaccin wordt niet terugbetaald door het Riziv.De data van het NRC geven momenteel nog steeds aan dat de impact op de epidemiologie door overgang naar het MenACWY-vaccin gering zou zijn. Maar we moeten waakzaam zijn, zodat een wijziging aan het vaccinatieprogramma indien nodig snel kan gebeuren, benadrukt prof. Theeten. Ouders kunnen het MenACWY-vaccin wel op eigen kost laten toedienen.Wat MenB betreft, beveelt de HGR op dit moment geen universele vaccinatie aan. De reden hiervoor is dat de incidentie nog steeds laag is, en dat vaccinatie niet beschermt tegen dragerschap. Daarenboven is de kostprijs hoog. Opname in het vaccinatieschema zou ook vereisen dat drie gelijktijdige injecties aanvaardbaar zijn bij zuigelingen, met preventief gebruik van paracetamol om koorts te voorkomen. Vaccinatie tegen MenB kan wel individueel overwogen worden voor kinderen van twee maanden tot vijf jaar, van 15 tot 19 jaar en voor risicogroepen.Tot slot wees prof. Theeten er ook nog op dat alle vaccinproducenten momenteel aan een 5-valent MenABCWY-vaccin werken, waardoor meningokokkenvaccinatie er in de toekomst waarschijnlijk weer heel anders zal uitzien.