Naar beter advies in de fytotherapie

Florence Souard (foto) is gespecialiseerd in de klinische aspecten van fytotherapie en aromatherapie. In november 2019 ruilde ze Grenoble in voor Brussel om de faculteit farmaceutische wetenschappen van de ULB1 te versterken. "Tussen 2015 en 2018 bracht ik al twee jaar door in Brussel, om onderzoek te doen op de dienst van professor Stévigny. In Grenoble zette ik, in het kader van mijn onderzoeksactiviteiten, een database op poten: HEDRINE of Herb Drug Interaction Database. Deze database verzamelt literatuur over de interactie tussen planten en geneesmiddelen. Ze is webbased en toegankelijk voor alle zorgverstrekkers (na het aanvragen van een paswoord)." Het waren deze beide activiteiten die Florence Souard ertoe brachten om de nieuwe functie aan de ULB op te nemen. Florence Souard doceert fytotherapie en aromatherapie in Master 2 en is bezig met de ontwikkeling, tegen volgend jaar, van e-learningmodules over klinische farmacie en fytotherapie. Maar ze leidt ook een onderzoeksproject met een drievoudige focus. "In een eerste fase richten we ons op de planten die in België worden gebruikt. We willen patiënten interviewen die orale chemotherapie krijgen (in samenwerking met professor Carine De Vriese) en nagaan welke planten zij gebruiken - er zijn immers grote verschillen naargelang de regio in Europa waar men zich bevindt. In Grenoble bijvoorbeeld trekken mensen de bergen in om zelf planten te gaan plukken." Tweede luik van het onderzoek: wat gebeurt er als iemand een voedingssupplement inneemt op basis van planten? Welke natuurlijke moleculen in de plant circuleren in het bloed en welke werking hebben ze? "In de literatuur dicht men planten vaak een specifieke werking toe, maar dat is op basis van testen vóór de vertering. Terwijl heel wat studies aangeven dat de kwaliteit van het microbioom de opname beïnvloedt", aldus Florence Souard. In een derde fase ten slotte wordt een database ontwikkeld volgens het model HEDRINE, die met behulp van artificiële intelligentie en op basis van wetenschappelijke literatuur voortdurend zal worden geactualiseerd. Florence Souard is heel gemotiveerd om onderzoek te doen om een betere aanpak voor patiënten te kunnen ontwikkelen, in het bijzonder voor mensen die chemotherapie ondergaan in het kader van een kankerbehandeling en die méér nog dan anderen openstaan voor dit soort complementaire therapieën. "Epidemiologisch onderzoek toont aan dat mensen die actief aan hun behandeling meewerken, een hogere kans hebben op genezing en mentaal sterker staan. Het is belangrijk dat zij hun kansen niet hypothekeren door het gebruik van planten waarbij er een interactie is met de medicatie, zeker in het geval van geneesmiddelen met een kleine therapeutische marge." "Fytotherapie is geen evidence-based geneeskunde, er zijn maar heel weinig studies, er is geen geld voor...Men gaat dus heel empirisch te werk, wat niet zonder gevaar is, en het niveau van de naslagwerken, ook die gemaakt door gezondheidsprofessionals, is zeer ongelijk. De juiste informatie vinden lijkt vaak op een ware schattenjacht! Goed advies en voorzichtigheid zijn geboden." In 2012 nam Florence Souard deel aan een enquête die aantoonde dat de informatie die door apothekers wordt verstrekt, erg 'apotheker-gebonden' is. "Het is moeilijk om zich te baseren op één homogeen discours en om alle praktijken op éénzelfde strakke lijn te brengen- en ik weet ook niet of dat zo wenselijk is." Fytotherapie is dus een kwestie van praktijk. "Er zijn maar weinig zaken echt wetenschappelijk gevalideerd: men kan bijvoorbeeld voorstellen om, tussen twee therapeutische fases door, planten te gebruiken voor de behandeling van radiodermitis - daar bestaan wetenschappelijke gegevens over." De specialiste wil een beter zicht krijgen op de klinische praktijk bij kanker, en bij chronische aandoeningen in het algemeen: "Wat gebeurt er als een bepaalde chemotherapeutische molecule wordt gecombineerd met een bepaalde plant? Bestaat het risico dat het geneesmiddel zijn doeltreffendheid verliest? We werken ook samen met oncologen. Zij kunnen ons vertellen over welke planten in hun praktijk zoals gesproken wordt." "Eén van de laatste onderzoeken waaraan ik in Frankrijk heb meegewerkt, was een enquête bij het grote publiek over het gebruik van aromatherapie door ouders van een kind met mucoviscidose. We ontdekten dat er praktijken zijn waarvan we het bestaan niet kenden, zoals ouders die zeggen dat ze met essentiële oliën de tijd tussen twee behandelingssessies in kunnen rekken. Dat is uiteraard wat ouders ons rapporteren, het is niet wetenschappelijk bewezen en we kunnen het niet aanbevelen, maar het bestaat en dus kunnen we maar beter nagaan wat er echt gebeurt. Zulke getuigenissen helpen ons bij het opstellen van wetenschappelijke onderzoeksprotocollen. Trouwens, Marion Vivant en Delphine Freynet (Universiteit Grenoble Alpes) hebben in februari jongstleden een masterthesis over dit onderwerp verdedigd." 2 Nog een ander interessepunt van Florence Souard is de klimaatopwarming, maar dan vanuit de metabolomics, de studie van het metaboloom. "We werken aan een onderzoek naar de koffieplant, want door de klimaatopwarming zijn bepaalde soorten bedreigd. Er bestaan wel 120 soorten koffieplanten, waarvan we er twee goed kennen van ons dagelijks kopje koffie: de arabica (Coffea arabica) en de robusta (Coffea canephora). We gaan nu na of er andere plantensoorten in aanmerking komen voor de productie van koffiebonen. In de scheikunde is er ook een onderdeel 'ecologie' dat de invloed nagaat van het klimaat of van de omgeving, de grond of de blootstelling aan de zon op de plantenmoleculen." Al te vaak klinkt nog het verwijt dat de universitaire curricula studenten onvoldoende opleiding geven inzake fytotherapie. Dit soort initiatieven komt tegemoet aan de groeiende belangstelling van de mensen voor dit type complementaire therapie.