Nieuwe strategieën tegen eczeem

De mechanismen aan de basis van atopische dermatitis zijn nog niet volledig opgehelderd. Ook nog niet alle oorzaken zijn bekend. De frequentste oorzaak is een mutatie van het FLG-gen, dat codeert voor filaggrine, een eiwit dat essentieel is voor de huidbarrière. Maar slechts een gedeelte van de patiënten, 20-50%, vertoont die mutatie. "Het FLG-gen is niet het enige dat correleert met atopische dermatitis", commentarieert dr. Anne Herman, dermatologe aan de Cliniques universitaires Saint-Luc. "Er zijn nog andere genen die meespelen, met name genen die coderen voor ontstekingsfactoren zoals interleukine-4 en -13. " IL-4 en IL-13 zijn klassieke cytokines van de type 2-immuniteit, die een belangrijke rol spelen bij de ontstekingsreactie bij atopische dermatitis. Die ontdekking heeft geleid tot de ontwikkeling van biologische geneesmiddelen en meer bepaald tot dupilumab, een nieuwe basisbehandeling tegen eczeem. "Dupilumab is een monoklonale antistof die de IL-4- en IL-13-signalisatieweg remt", legt dr. Herman uit. 1 "Dupilumab wordt subcutaan toegediend, eerst een oplaaddosis van tweemaal 300 mg en daarna 300 mg om de twee weken." Dupilumab verbetert de symptomen zoals de jeuk, die erg invaliderend kan zijn, significant. 2 In België wordt dupilumab sinds 1 juni terugbetaald. Dupilumab mag worden voorgeschreven aan volwassenen met een matig ernstige tot ernstige atopische dermatitis na mislukken van andere behandelingen. Het gebruik bij kinderen en in voorkomend geval de terugbetaling worden momenteel onderzocht. Dupilumab wordt terugbetaald als de SCORAD (Scoring atopic dermatitis) hoger is dan 50. Die score evalueert de ernst van een atopische dermatitis aan de hand van vijf (of zes) klinische tekenen: ? het erytheem, ? het oedeem, ? nattende letsels, ? excoriatie (door het krabben), ? lichenificatie (verdikking van de huid met vorming van roze, gestreepte vlekken als gevolg van het chronische krabben), ? (droogheid van de huid in het algemeen). "De SCORAD is erg nuttig voor het stellen van de diagnose en de follow-up van atopische dermatitis", commentarieert dr. Herman. "Jammer genoeg wordt die score onvoldoende gebruikt door artsen en zelfs door dermatologen, hoewel ze verplicht is om terugbetaling van dupilumab aan te vragen." Maar dankzij de patiënten zou daar verandering in kunnen komen. De SCORAD is een vragenlijst die de arts bij elke consultatie kan invullen. 3 Uitgaande van de SCORAD werd een app ontwikkeld, de PO-SCORAD, waarmee patiënten of hun ouders de atopische dermatitis kunnen volgen. "Die app leent zich perfect voor therapeutische educatie van de patiënten", legt dr. Herman uit. "Ongeveer een derde van mijn patiënten gebruikt de app. Daardoor voelen ze zich meer betrokken bij de behandeling. En de arts kan op grond daarvan de behandeling aanpassen aan de werkelijke evolutie van de ziekte. Sommige patiënten hebben immers een verkeerd beeld van hun ziekte. Ze concentreren zich op zones waar opflakkeringen optreden, bijvoorbeeld het gezicht, en houden niet of onvoldoende rekening met andere zones en/of andere klinische tekenen. Ze kunnen de indruk hebben dat hun atopische dermatitis verergert of omgekeerd verbetert, terwijl dat in feite niet zo is. Door regelmatig de app te gebruiken kan je de gegevens objectiveren en de opflakkeringen volgen." De laatste versie van PO-SCORAD integreert meerdere fototypes. In onze multiculturele maatschappij is dat meer dan noodzakelijk. De artsen zijn immers niet opgeleid om de klinische verschijnselen van een huidziekte op een niet-witte huid te herkennen. "Nochtans is het niet zo moeilijk een atopische dermatitis te diagnosticeren", legt dr. Herman uit. "Het erytheem is weliswaar minder goed te zien op een donkere huid en bij die mensen vind je veeleer een grijsachtige dan een roze lichenificatie. Maar de andere parameters (droge huid, zone van excoriaties, jeuk, familiaire voorgeschiedenis, ...) zijn wel aanwezig." Het fototype kan wel de keuze van de behandeling bepalen. "Over het algemeen schrijven we topische corticosteroïden voor om opflakkeringen van eczeem te behandelen. Maar die kunnen een depigmentatie veroorzaken bij mensen met een donker fototype. Sommige mensen gebruiken topische corticosteroïden trouwens om hun huid te verbleken, wat uiteraard geen goed idee is. Met tacrolimus en pimecrolimus is er geen risico op plaatselijke depigmentatie. 4 Calcineurineremmers hebben een bijna even goed ontstekingsremmend effect als topische corticosteroïden." Een atopische huid zal dat altijd blijven. Een goede therapietrouw is dan ook essentieel. Daarom is het zo belangrijk een behandeling voor te schrijven die lichamelijk en psychisch goed wordt verdragen.1. Y. Renert-Yuval et E. Guttman-Yassky, New treatments for atopic dermatitis targeting beyond IL-4/IL-13 cytokines in Annals of Allergy, Ashtma & Immunology, 14 oktober 2019. 2. E. L. Simpson et al., Two Phase 3 Trials of Dupilumab versus Placebo in Atopic Dermatitis in New England Journal of Medicine, 15 december 2016. 3. De SCORAD werd in 1990 opgesteld en gevalideerd door een groep Europese experts. 4. Pimecrolimus wordt trouwens voorgeschreven om letsels en met name vitiligoletsels weer te pigmenteren.