Op weg naar een garantiefonds voor geneesmiddelen?

Sinds januari van dit jaar stelt het FAGG een toename met 35% vast van de notificaties van tekorten in de bevoorrading van apotheken. Die toename kan deels verklaard worden doordat actoren het probleem zorgvuldiger signaleren. "Maar er zijn ook niet-gerepertorieerde tekorten van minder dan 14 dagen. En die kunnen wel problematisch zijn", zegt Dogné. "Het probleem wordt groter, onder meer door de contingentering bij de groothandel/distributie. Opmerkelijk is dat de tekorten aanzienlijk langer aanhouden. Nu gaat het meestal om een maand."Er moeten bijgevolg dringend oplossingen gevonden worden. In de Kamercommissie formuleerde professor Dogné tien voorstellen zonder daarbij één bepaalde speler te viseren. Een van de prioriteiten is het identificeren van de oorzaken van de tekorten. Vervolgens kunnen legale, realistische voorstellen worden geformuleerd."Een mogelijkheid is ervoor te zorgen dat op nationaal niveau alle geneesmiddelen die voor een probleem kunnen zorgen eerst en vooral verdeeld worden in België. Dat ze niet geëxporteerd worden. In de commissie verklaarde de vertegenwoordiger van de groothandelaren dat geneesmiddelen waaraan in België een tekort is, in geen geval werden geëxporteerd. Als dat inderdaad zo is, is dat goed nieuws. Om dat te staven dringt een analyse zich op van wat er allemaal ontbreekt. Het zou wettelijk verplicht moeten worden dat geneesmiddelen waaraan een tekort is in ons land, niet kunnen worden geëxporteerd. De wet van 7 april 2019, een aanpassing van de wet van 25 maart 1964 voor groothandelaars-distributeurs om de openbare dienst te waarborgen, moet worden herbevestigd om alle actoren in het veld tevreden te houden."Met betrekking tot de productie in lageloonlanden waarschuwt de professor: "De manie is vandaag om alles in de schoenen te schuiven van de productie van actieve ingrediënten in China of India. Dat is een vals probleem, het doet zich wel eens voor maar het is niet het grootste struikelblok. Het is vooral een probleem van voorraadbeheer en productie en keuzes op nationaal en Europees niveau."Een ander voorstel is om low-profit specialiteiten op de markt te houden. "We moeten anticiperen op het stopzetten van het in de handel brengen van een geneesmiddel en er dienen vooral overstocks te worden aangelegd van 20 à 30% (bovenop de jaarlijkse quota voor ons land). Dat maakt het mogelijk tekorten weg te werken.""Als de apotheker producten moet bestellen in het buitenland of een magistrale bereiding moet maken, dan kan het niet dat de patiënt of het Riziv moet opdraaien voor extra kosten (niet-terugbetaling). Die meerkost moet worden gedragen door de farmaceutische industrie of de groothandel - als die de producten bij voorkeur uitvoeren in plaats van ze op nationaal niveau te verdelen. Het is een kwestie van het gedeeltelijk herfinancieren van het Riziv via de hele farmaceutische industrie en de actoren in het veld door een soort bufferbudget aan te leggen. Dat maakt het mogelijk om rekening te houden met tekorten, een beetje zoals het Garantiefonds Reizen."Professor Dogné stelt ook voor om de financiering en middelen van het FAGG te versterken zodat het agentschap zijn opdrachten kan uitvoeren en financiële sancties kan toepassen voor de persoon of personen die verantwoordelijk zijn voor het nietbeschikbaar zijn van bepaalde geneesmiddelen. Dat moet uiteraard met de nodige redelijkheid gebeuren om te vermijden dat de producten in kwestie van de markt gehaald worden.Andere voorstellen lijken makkelijker uitvoerbaar. Bijvoorbeeld de melding van onbeschikbaarheid vanaf drie dagen: "Dat lijkt me vanzelfsprekend: een verkorting van die termijn tot drie dagen zal tot meer meldingen leiden en zal vooral duidelijk maken wat het leven van de apotheker zoal vergalt. Transparantie is ook iets wat door velen gevraagd wordt omdat de oorzaken van de tekorten soms onduidelijk zijn en blijven. Als we die oorzaken niet identificeren, is het moeilijk om middelen in te zetten om tekorten te vermijden".Jean-Michel Dogné is verrast door de betrokkenheid van patiëntenorganisaties. "Dat is belangrijk omdat ook zij de redenen voor deze tekorten moeten kennen en moeten kunnen inzien wat er wel of niet gedaan wordt om de tekorten weg te werken. Zo niet, krijg je een gebrek aan vertrouwen in apothekers en artsen." Ook de informatie aan de arts en de apotheker moet zo snel mogelijk worden bijgewerkt: "Eind dit jaar wordt een systeem opgezet via de SAMv2-database (authentieke bron geneesmiddelen), compatibel met het voorschriftprogramma van de artsen. Dat zal de zaken iets makkelijker maken, want het is toch al te gek dat het elektronisch voorschrift van de arts niet automatisch aangeeft of het voorgeschreven product al dan niet beschikbaar is."Last but not least, is er de rol van de apotheker: "Dit is uiteraard een belangrijk punt: uitbreiding van het recht op substitutie, niet voor alle geneesmiddelen en niet altijd, maar wel wanneer er tekorten zijn. Het FAGG bepaalt, via zijn beslissingsalgoritme, mogelijke switches (al dan niet generiek) voor de belangrijkste geneesmiddelen. De arts zou in theorie via zijn informaticasysteem op de hoogte worden gebracht en de apotheker zou de switch kunnen maken in samenspraak met de arts.""Het is duidelijk dat een aantal projecten op tafel zullen komen. De Kamercommissie werkt aan een tekst, het FAGG ook. Tegen het einde van het jaar zijn er behoorlijk belangrijke veranderingen op til. Zal dit het probleem volledig oplossen of alleen beperken? Zonder de echte oorzaken voor alle onbeschikbare geneesmiddelen te kennen, is dat moeilijk te zeggen", zo besluit Jean-Michel Dogné.