Pijnbestrijding: complementaire benaderingen winnen aan populariteit

Uit een onderzoek in de VS, in een context waar chronische pijn steeds meer voorkomt en een opioïdencrisis woedt, blijkt dat het aantal patiënten dat complementaire gezondheidstherapieën gebruikt bijna verdubbeld is in twintig jaar tijd. De populariteit van deze praktijken zette onderzoekers van het National Center for Complementary and Integrative Health (NCCIH)(1) ertoe aan om het gebruik ervan doorheen de jaren te bestuderen, en meer specifiek voor wat betreft pijnbestrijding. Ze baseerden zich daarvoor op de data van de nationale gezondheidsenquête (National Health Interview Survey) van 2002, 2012 en 2022, met telkens een sprong van tien jaar, om zo de frequentie en de motieven voor het gebruik van zeven complementaire benaderingen te beoordelen: yoga, meditatie, massage, chiropraxie, acupunctuur, natuurgeneeskunde en progressieve en/of beeldgeleide spierontspanning. Om welke reden dan ook, feit is dat het gebruik van deze complementaire benaderingen in twintig jaar tijd aanzienlijk is toegenomen: van 19,2% in 2002 naar 36,7% in 2022. Voor meditatie bijvoorbeeld ging dat cijfer van ongeveer 7% omhoog naar 17%, voor yoga van 5% naar 15%, voor chiropraxie van 7% naar 11% en voor massagetherapie van 5% naar 11%. De auteurs stelden vast dat meditatie nu de meest verspreide praktijk is en dat yoga de grootste stijging heeft gekend, een verdrievoudiging. "Het is interessant dat het gebruik van acupunctuur tussen 2002 en 2022 steeg van 1,0% naar 2,2%, parallel met de verhoging van de verzekeringsdekking, die de toegang tot deze dienst heeft verbreed", poneren Richard Nahin et al, de auteurs van het onderzoek.(2) Ook het percentage van patiënten dat gebruikmaakt van deze alternatieve behandelingen en bevestigt dit te doen om pijn te beheersen, is aanzienlijk gestegen: van 42,3% in 2002 tot 49,2% in 2022. En van hen die in 2022 hun heil zochten in chiropraxie, deed 85% dat voor pijnbestrijding. Hetzelfde geldt ook voor ongeveer 50% van de patiënten van massagetherapie of natuurgeneeskunde en voor ongeveer één derde van wie yoga beoefende. Ook hier, als therapie voor pijnbestrijding, kende yoga de sterkste groei: van 11,4% in 2002 naar 28,8% in 2022. Chiropraxie blijft wel de meest gebruikte methode om pijn te verlichten. De toename in het gebruik van deze complementaire gezondheidsbenaderingen, die samenvalt met de toename in de prevalentie van pijn in de Verenigde Staten, kan te wijten zijn aan verschillende factoren, zoals de klinische onderzoeken die zijn verricht, de integratie van bewijs in klinische aanbevelingen en de betere verzekeringsdekking. "Voorheen werden de veiligheid en werkzaamheid van veel van deze gezondheidsbenaderingen niet onderworpen aan strenge klinische onderzoeken. Maar in de afgelopen twintig jaar is er steeds meer bewijs gekomen ter ondersteuning van de aanname dat deze benaderingen veilig en werkzaam zijn ter bestrijding van pijn", aldus de onderzoekers. Dit geldt zowel voor acupunctuur, als voor progressieve en/of beeldgestuurde spierontspanning, massage, natuurgeneeskunde en yoga, en door deze nieuwe inzichten is het gebruik van deze methoden overeenkomstig toegenomen. Een andere belangrijke factor is dat complementaire benaderingen steeds vaker worden opgenomen in richtlijnen voor beste praktijken in het beheer van pijnbestrijding, deels als alternatief voor het gebruik van opioïden. En vergeet ook niet de verbetering van de verzekeringsdekking voor bepaalde benaderingen, zoals het geval was voor acupunctuur tussen 2002 en 2022. "Doorheen de onderzochte periode werd het meest een beroep gedaan op chiropractische zorg, maar het is ook zo dat deze praktijk altijd op de hoogste niveaus van verzekeringsdekking heeft kunnen rekenen", merken ze op. Tenslotte kan "de groeiende populariteit van complementaire benaderingen ook een teken zijn van een evolutie naar een bredere beweging in de richting van een integratieve geneeskunde, die een holistische benadering van genezing en welzijn vooropstelt door middel van spirituele, emotionele, mentale, omgevings- en fysieke middelen. Yoga bijvoorbeeld kan emotioneel en spiritueel leed behandelen op een manier die standaard gezondheidszorgpraktijken, die zich vaak concentreren op het verlichten van fysieke pijn, niet zouden kunnen", merken ze op. "Artsen die zorgen voor patiënten die chronische pijn lijden, zouden eraan moeten denken om bepaalde complementaire gezondheidsbehandelingen aan te bevelen in het kader van een multimodale pijnbestrijding", zo concluderen deze Amerikaanse onderzoekers. "Dokters moeten er zich van bewust zijn dat patiënten deze complementaire benaderingen voor algemene gezondheid en specifieke pijnbestrijding steeds meer gebruiken en accepteren", aldus dr. Thomas Schwenk in een editoriaal in NEJM.(3) "Inzicht in deze trends kan artsen helpen om met hun patiënten het gebruik van complementaire benaderingen te bespreken en hen daarin te begeleiden, en op die manier geïnformeerde, veilige en geïntegreerde gezondheidszorgstrategieën te garanderen. Deze resultaten tonen aan dat het noodzakelijk is om bij onze patiënten navraag te doen naar hun gebruik van deze benaderingen, om zo een volledig beeld te krijgen van hoe zij met hun pijn omgaan. We moeten daarnaast ook klaar zijn om vragen te beantwoorden over de effectiviteit van deze benaderingen van pijnbestrijding." Ook in België merken we een hernieuwde belangstelling voor deze benaderingen op. Steeds meer ziekenhuizen stellen zich open voor niet-conventionele praktijken zoals acupunctuur, yoga en mindfulnessmeditatie ... die geïntegreerd worden in de multidisciplinaire zorg. En hoewel deze alternatieve benaderingen niet erkend worden door het Riziv, worden sommigen al gedeeltelijk terugbetaald via de aanvullende verzekering van de mutualiteiten.