DOAC's kosten Riziv 220 miljoen euro in 2022

Het middel dat in 2022 verkocht werd in gewone apotheken en voor het Riziv de meeste uitgaven teweegbracht is apixaban (Eliquis®) - een zogenaamde DOAC of direct oraal anticoagulans. Het wordt meestal door huisartsen voorgeschreven, in 18% van de gevallen door specialisten. Eliquis wordt al iets meer dan 10 jaar terugbetaald, maar de uitgaven zitten nog steeds in de lift, en namen in 2022 nog met bijna 10% toe in vergelijking met het jaar ervoor. Er zitten in totaal drie DOAC's in deze Riziv-top 25 voor ambulante geneesmiddelenuitgaven. Xarelto® (rivaroxaban) zit op plaats 5 en Lixiana® (edoxaban) op plaats 8. Samen waren ze in 2022 goed voor een factuur van 220 miljoen euro voor het Riziv. Het zijn alledrie nog groeiers. De uitgaven voor Lixiana stegen in 2022 op een jaar tijd nog met 16,5%. Huisartsen zijn goed voor vier vijfden van deze uitgaven. De 220 miljoen euro is overigens wel een wat theoretisch bedrag. Deze middelen zijn in België op de markt met MEA's - managed entry agreements (artikel 81/111-contracten). Daarin zijn voor de Belgische staat nog financiële compensaties bedongen, maar de precieze voorwaarden en bedragen zijn geheim. Driekwart van de behandelingen met antistollingsmiddelen zijn met de DOAC's. Heparines zijn nog goed voor 18% en vitamine K-antagonisten voor 7%. Immunosuppressiva De best vertegenwoordigde geneesmiddelenklasse in deze top 25 zijn de immunosuppressiva: TNFα-inhibitoren als adalimibab (Humira® en biosimilars), etanercept (Enbrel® en biosimilars) en golimubab (Simponi® ), en interleukine-inhibitoren guselkumab (Tremfya® ) en ustekinumab (Stelara® ) en secukinumab (Cosentyx® ). Deze door specialisten voorgeschreven middelen bij ontstekingsprocessen als inflammatoire darmaandoeningen, reumatoïde artritis en psoriasis vertegenwoordigen samen 154 miljoen euro uitgaven voor het Riziv. Humira staat op de tweede plaats in deze top, en kost het Riziv op jaarbasis 89 miljoen euro. Deze zes worden aan relatief weinig patiënten voorgeschreven, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de DOAC's. Alleen Humira wordt aan meer dan 10.000 patiënten voorgeschreven - met de andere middelen worden vaak niet meer dan enkele duizenden patiënten behandeld. Het recentst geïntroduceerde geneesmiddel van deze groep is Tremfya, en de uitgaven voor dit middel groeiden in 2022 nog met 9%. Maar het is Stelara dat in 2022 tegenover het jaar ervoor de sterkste toename in uitgaven teweegbracht, met 14%. Enbrel en Humira zijn hier de oudste middelen en worden respectievelijk sinds 2002 en 2004 terugbetaald. Nieuwste middelen De drie recentste middelen in de tabel zijn emicizumab (Hemlibra®, een middel tegen hemofilie), het combinatiepreparaat emtricitabine/tenofoviralafenamide/bictegravir tegen het HIV (Biktarvy®) en het beruchte semaglutide (Ozempic ® , Rybelsus® ). De Riziv-uitgaven voor Hemlibra bedragen 74 miljoen euro, waarmee het een derde plaats in deze top bekleedt. Maar het is duidelijk wel het duurste middel in dit lijstje, want het bedrag is maar goed voor iets meer dan 60 duizend doses (DDD) - meestal gaat het om enkele tot vele miljoenen DDD. Met dit bedrag worden 215 personen behandeld. De uitgaven gaan nog in stijgende lijn, en groeiden met 10% in 2022. De sterkste groeier in de top 25 is semaglutide. De uitgaven voor dit middel groeiden tussen 2021 en 2022 met 70% tot 41 miljoen. In 2022 kregen iets meer dan 45 duizend patiënten deze middelen terugbetaald. Tweederde van de doses werd voorgeschreven door huisartsen. Er staan vijf antidiabetesmiddelen in de top 25. 'Oude middelen' Het oudste middel in de top 25 is metformine (van 1980 of nog eerder). Dit middel tegen diabetes is nog steeds het meest succesrijke. Andere 'oudjes' zijn atorvastatine, omeprazol en pantoprazol. Deze blockbusters komen in de top 25 door de grote hoeveelheden die worden voorgeschreven aan grote aantallen patiënten. Griepvaccin Als het succes van het middel wordt bepaald door het aantal mensen dat het krijgt, is het influenzavaccin wel nummer één. Het dateert ook al van 1989 en is dus ook een van de 'oudjes', maar het verscheen pas in 2020 in deze top 25 - niet toevallig het jaar dat covid ons land binnenkwam en teisterde. Er werden toen 2 miljoen mensen mee gevaccineerd. In 2022 waren het er nog 1,8 miljoen. Maar dat het in de top 25 is verschenen (nog op plaats 23) heeft ook te maken met veranderingen in de prijs en in de terugbetaling. 69% van deze vaccins die in 2022 werden afgeleverd, werden door de apothekers zelf voorgeschreven.