'Zorgverleners hebben te weinig benul van armoede'

"Deze enquête is een uitgelezen gelegenheid om de visie van apothekers en artsen over de problematiek van armoede in kaart te brengen", zegt prof. De Loof. "In de mate van het mogelijke willen we uit de resultaten onder meer uitmaken of de verschillende generaties een andere ingesteldheid hebben ten opzichte van armoede." De complexiteit van het hulplandschap zal wellicht ook uit de antwoorden blijken, gaat hij verder. "Wij zijn opgeleid om zorg te verstrekken. We weten wel dat dat verder reikt dan enkel en alleen gezondheid, maar het is voor zorgverleners niet altijd eenvoudig om verdere stappen te zetten." Prof. De Loof verwijst in dat opzicht naar twee recente masterproeven over schulden in de apotheek. "De studenten - en ikzelf - waren geschrokken over de complexiteit en de veelvoud aan initiatieven, die we vaak zelf niet helemaal op een lijn hadden. Laat staan wat dat dan betekent voor de doorsnee patiënt of zorgverlener." Dokter Catthoor pikt in: "Vanuit medisch standpunt is het denken over de financiële eigen inbreng bij zorgverleners, en met name artsen, echt te weinig aanwezig, ik durf bijna zeggen onbestaande. De enige keer dat we als artsen vanuit de overheid geconfronteerd worden met de financiële kant van de behandelingen die we voorschrijven, is als het gaat over het percentage goedkoop voorschrijven - wat in de psychiatrie intussen ook al niet meer van toepassing is, aangezien er geen dure geneesmiddelen meer zijn. Maar de eigen inbreng van patiënten, de kostprijs die mensen zelf betalen, dat zit voor artsen niet in hun denkwereld. Eerlijk gezegd: ik sta daar ook nog maar een tiental jaar bij stil, sinds ik werk in een ziekenhuis waar veel mensen in armoede over de vloer komen. Voor een studiedag een tijdje geleden wilde ik eens tellen hoeveel een behandeling werkelijk kost, en ik was ronduit verbijsterd. Nu is het voor mij een beetje een sport geworden om die rekening te maken, maar veel artsen weten niet wat armoede is." Prof. De Loof staaft dat met een anekdote: "Ik kreeg ooit te horen dat een neuroloog aan een MS-patiënt voorstelde om een zwembad in de tuin te laten aanleggen. Die mensen waren behoorlijk van hun melk, dat kan u zich wel voorstellen. Die arts was op zich rationeel aan het denken over een oplossing om de ziekte te behandelen, maar die link wordt door patiënten heel anders ervaren, dat is ook al uit onderzoek gebleken. We staan daar niet genoeg bij stil." Voor apothekers, die de rekening voor de afgeleverde geneesmiddelen meteen aan de patiënt moeten presenteren, ligt de situatie wellicht anders, nuanceert hij. Prof. De Loof geeft zijn laatstejaarsstudenten in die context een opdracht. "Bij een oefening in 'medication review' moeten ze de kosten die patiënten zelf hebben in de apotheek in kaart brengen samen met de Riziv-tussenkomst. Soms levert die analyse goedkopere alternatieven op maar heel dikwijls is het schrikken van de totale bedragen die patiënten nog zelf moeten betalen. Zo was er recent de casusbespreking van een kindje dat twee beenmergtransplantaties achter de rug heeft: 8.500 euro eigen bijdrage op twee jaar tijd naast een Riziv-tussenkomst van 5.000 euro. Enorme bedragen, die de studenten met de neus op de feiten drukken." Volgens prof. De Loof moeten apothekers, en zorgverleners in het algemeen, zorgvuldiger opgeleid worden over mogelijke oplossingen voor mensen met financiële problemen. "Schuldbemiddeling en bewindvoering, het zijn zaken waar de meesten onder eens geen of onvoldoende kennis over hebben." De Antwerpse prof verwijst naar een recent onderzoek over gratis voorschrijven en afleveren van geneesmiddelen. "Dat het MAF-statuut tot hamstergedrag leidt, weten de meeste apothekers wel. Het is opvallend dat tegen het einde van het jaar er een toename is in de aflevering van opioïden aan mensen met dit statuut. Dat is volgens mij een belangrijk signaal van gratis op die manier geen goed idee is. Zo'n toename is onrustwekkend, want we weten dat dat gepaard gaat met problemen in het gebruik. Ik denk dat we beter opteren voor een lopend gemiddelde verspreid over het jaar, met best nog een beperkt remgeld, in plaats van een MAF-bedrag per jaar." De enquête die vandaag gelanceerd wordt, is alvast een mooie aanzet om de armoedeproblematiek aan te kaarten, en de opleidingsinstituten te wijzen op de noodzaak om het thema op de agenda te plaatsen, besluit prof. De Loof.