De Amerikanen weten waarheen...

Een witboek komt er normaliter op vraag van een zittende regering maar The White Paper over de toekomst van het apothekersberoep vloeide in 2000 voort uit een gezamenlijk initiatief van de vele beroepsverenigingen van apothekers die de Verenigde Staten rijk is. Dat het witboek in 2000 werd gepubliceerd, is geen echte verrassing. Bij de start van een nieuw millennium vroegen nogal wat mensen en instanties zich af wat de toekomst in petto zou hebben. Ook de Amerikaanse apothekers. Nieuwe filosofie Al in 2000 was het duidelijk dat het businessmodel van de toenmalige apotheek, namelijk de apotheker als 'gewone verkoper' van geneesmiddelen, zou verschuiven naar een meer patiëntgerichte visie, waarbij de patiënt en niet het verkopen van geneesmiddelen het belangrijkste is. Vooral patiënten met chronische aandoeningen zouden hier baat bij hebben. Verschillende commentaren van experts beweren anno 2010 dat deze filosofie slechts geleidelijk aan tot stand komt. Al in 2000 kondigde een van de auteurs van het witboek aan dat de transitie niet van een leien dakje zou lopen en het proces zal hoogstwaarschijnlijk nog een extra decennium nodig hebben opdat alle actoren op elkaar zullen afgestemd zijn. Om dit nu al te bereiken is de apotheker nog te veel afhankelijk van de overheden en de farmaceutische industrie. Zowel in de Verenigde Staten als op het Europese continent. Opleiding De auteurs van het witboek hadden weinig lovende woorden voor de toekomst van de universitaire opleiding tot (Amerikaans) apotheker. In 2000 waren ze al van mening dat de curricula farmacie op de universiteit al decennialang niet waren aangepast aan de toenmalige invulling van het beroep. Tien jaar later, anno 2010, woedt deze discussie als nooit tevoren in het land van Uncle Sam en zwelt de kritiek op de universitaire faculteiten dagelijks aan. In 2000 viel deze kritiek weinig of niet te horen op Europees (of Belgisch) niveau. Toch klonk de oproep voor een grondige hervorming van de universitaire curricula van farmacie bij ons nog nooit zo luid als nu. U zult trouwens merken uit de Grote Enquête van 'de Apotheker' dat ook de Belgische apotheker niet (meer) razend enthousiast is over de opleiding die hier wordt geboden. Grondige en ingrijpende veranderingen op dit vlak zijn wenselijk maar nog niet voor morgen. Health outcome De verschuiving naar een model waarbij de patiënt centraal staat, impliceert ook, volgens de auteurs van het witboek, dat de health outcome, namelijk de baten die de gezondheid van de patiënt heeft doordat de apotheker meer aandacht besteedt aan de opvolging van zijn of haar ziekte, duidelijk aantoonbaar moet zijn. Alleen was dit in 2000 heel moeilijk te becijferen en anno 2010 blijft dit nog steeds een heikele zaak. Het probleem zou zo groot niet zijn indien wetenschappelijk gevalideerde studies de gezondheidseconomische effecten van een dergelijke aanpak aantoonden. De oproep uit 2000 van de Amerikanen kon tot op heden op weinig bijval rekenen. In 2010 is de situatie quasi onveranderd, een lokaal opgezette studie niet te na gesproken. Het witboek legde echter een verpletterende verantwoordelijkheid bij de apothekers zelf: zolang zij zelf niet het wetenschappelijke onderzoek hierover in handen nemen, zullen ze nooit als een volwaardige partner worden beschouwd door artsen, overheden en de farmaceutische industrie. Verloning De apothekers halen hun inkomsten uit de verkoop van geneesmiddelen en magistrale bereidingen. In 2000 stond in het witboek al te lezen dat dit commerciële model in de toekomst zou worden aangevuld met een verloning voor 'intellectuele prestaties'. Die prestaties zijn een gevolg van de transitie naar het patiëntgerichte model, waarbij de apotheker voor 'het extra advies aan de patiënten' op een of andere manier financieel beloond moet worden. Toen was al onduidelijk hoe dit concreet zou gebeuren. Nu is de onduidelijkheid nog groter, zowel in VS als in Europa, al is hier in België in 2010 een heel belangrijke stap in de goede richting gezet. Nog meer administratie Huisartsen klagen er al langer over. De zondvloed aan attesten lijkt niet te stoppen, en dit in het tijdperk van elektronische correspondentie. In 2000 al riepen de witboekauteurs de Amerikaanse gezondheidsinstanties op om hieraan paal en perk te stellen. Tien jaar later kijken apothekers nog steeds tegen een berg papierwerk aan, waarbij de computer slechts een deel van de werklast voor zijn rekening neemt. Aan de overkant van de oceaan geeft 40 procent van de zelfstandige apothekers aan dat dit de hoofdreden is om hun apotheek te verkopen aan een farmacieketen, zodat ze het grootste deel van de administratie niet meer moeten doen en zich kunnen bezighouden met hun eerste taak: de patiënt helpen. Terwijl iedereen de mond vol heeft van administratieve vereenvoudiging, staat het nu al in de sterren geschreven dat de papierberg er niet kleiner op zal worden.