...

Aluminium is een alomvertegenwoordigd chemisch element. Het wordt zelden puur aangetroffen, maar bijna altijd als anorganisch zout (chloride, nitraat...) of als organisch zout (citraat, sucralfaat...). De bronnen van blootstelling zijn haast overal terug te vinden: in het milieu, industrieel, medisch (antiaciden, als adjuvans in vaccins, perfusies, chirurgisch materiaal...) tot op de huid. Naargelang de bron is de dosis van de blootstelling variabel, net zoals de toxiciteit. Cosmetisch gebruik Aluminium in cosmetica wordt al meer dan een eeuw vooral gebruikt voor zijn antitranspiratie eigenschappen. Maar aluminium is ook gekend voor zijn schurende werking (denken we maar aan dentaire producten, gezichts- en lichaamsverzorging), zijn absorberend vermogen (gezichtsmaskertjes) of als een viscositeitsmiddel (maquillage, verzorgingsproducten...). De concentraties zijn vastgelegd volgens een Europese directieve (76/768/CEE). De opname van aluminium door de huid wordt over het algemeen als heel laag beschouwd. Het onderzoek ernaar staat niet ver, aangezien er technische problemen zijn door de labo's die normaal gezien aluminium in het milieu onderzoeken. De infiltratie via de huid mag dan nog erg laag zijn, toch is er een duidelijk verschil genoteerd tussen de infiltratie via een gezonde huid en via een beschadigde huid. Toxiciteit Er zijn gevallen gekend van irritatie bij het gebruik van antitranspiratieproducten met aluminium. Allergische reacties op cosmetica met aluminium ten gevolge van de blootstelling aan aluminium bij vaccinatie, zijn zelden. Studies over de toxiciteit bij herhaalde doses, oraal toegediend (voeding, drinkwater.....) hebben bij dieren een neurotoxiciteit aangetoond, net zoals ook effecten op het reproductiesysteem, het gewicht... Bij de mens zien we een onvolgroeide nier of verminderde nierfunctie, gevolgen voor de botgroei (osteomalacie of botverweking) en neurologische problemen (aantasting van het centraal zenuwstelsel) als gevolg van ophoping van aluminium na herhaalde blootsteling. Bij premature kindjes die belangrijke hoeveelheden aluminium kregen, zijn neurologische problemen waargenomen. In dierenstudies is geen cancerogeen effect waargenomen door aluminiumzouten na orale blootstelling. Bij de mens hebben epidemiologische gegevens al uitgewezen dat er een link is tussen de professionele blootstelling aan aluminiumstof en long- en blaaskanker. Sinds 2004 is de ongerustheid nog vergroot na allerlei publicaties die er gewag van maakten dat er een link zou zijn tussen het gebruik van aluminium in deodorants en de verhoogde incidentie van borstkanker. Evaluatie van het risico Als gevolg van deze hypothese, is de opname via de huid op vraag van het ANSM (het Franse broertje van ons FAGG), opnieuw geëvalueerd. De cosmetische industrie voerde opnieuw een studie uit volgens de geldende labonormen. Dit gebeurde in vitro op huidstalen van vijf donoren en er werden drie formules van deodorants onderzocht (verstuiver, roll-on emulsie en stick). De tests gebeurden op een gezonde huid en een gestripte huid om een pas geëpileerde oksel na te bootsen. De resultaten tonen dat er een absorptie is van 0,5 procent bij een gezonde en normale huid en 18 procent bij een beschadigde huid. De risico-evaluatie en de resultaten van die studie hebben doen besluiten dat antitranspiratieproducten een maximale concentratie van 0,6 procent aan aluminium mogen bevatten. Polemiek De cosmetische industrie heeft de resultaten van de proeven echter aangevochten en weinig labo's volgen dan ook de richtlijnen. Volgens hen doet een dergelijke verlaging van het aluminium in deo's het effect ervan compleet teniet. Het verschil in huidopname tussen een gezonde en een beschadigde huid heeft de bedrijven er wel toe geleid dat ze de consument er nu van verwittigen dat deo's niet mogen gebruikt worden op een beschadigde huid en heeft hen ertoe gebracht om zich te buigen over de manier waarop de verschillende samenstellingen met aluminium door de huid worden opgenomen. Want bij deo's mag de maximaal toegelaten concentratie aan aluminiumzouten de 20 procent wel niet overschrijden, bij gezichtsmaskers kan die concentratie oplopen tot 80 procent. En het zou bijzonder interessant zijn om over gegevens te beschikken van systemische toxiciteit en orale absorptie van alle mogelijke vormen en samenstellingen van aluminium die in de cosmetica gebruikt worden. Reglementering Aanbevelingen hebben echter geen juridische waarde voor de fabrikanten. Om een reglementair kader te hebben zou de Europese Commissie moeten tussenkomen. Als deze zich in de materie zou interesseren, zou ze het dossier moeten overmaken aan het Wetenschappelijk Comité voor de Veiligheid van de Consument, de Volksgezondheid en het Milieu. De experts zouden dan bijkomende studies kunnen aanvragen vooraleer een advies uit te brengen. Mocht dat advies aanvaard worden, dan kan het opgenomen worden in een Europese regelgeving. Deze administratieve weg zal echter tijd vragen.