...

Veel zwangere vrouwen slikken geneesmiddelen die eigenlijk ontraden zijn tijdens de zwangerschap, en nemen anderzijds niet de geneesmiddelen in die ze wel nodig hebben, zoals foliumzuur. Einde 2019 hebben de APB en Ophaco een campagne gehouden om zwangere vrouwen en vrouwen die een zwangerschap plannen, ertoe aan te zetten hun apotheker daarover in te lichten. De apotheker is immers een vertrouwenspartner bij de voorbereiding van de zwangerschap, tijdens de zwangerschap zelf en de periode van borstvoeding. De belangrijke vijf boodschappen zijn: begin tijdig foliumzuur in te nemen; wees voorzichtig met pijnstillers; mijd ontstekingsremmers; zet de medicatie niet ineens stop; en verzorg zwangerschapskwaaltjes op een veilige manier. De laatste gegevens (1) spreken voor zich: ? 80% van de vrouwen neemt minstens één geneesmiddel in (gemiddeld vier). ? In 7% van de gevallen gaat het om geneesmiddelen die schadelijk kunnen zijn voor de foetus. ? Eén op de 20 vrouwen heeft een ontstekingsremmer gekregen tijdens het derde trimester. ? Het gebruik van geneesmiddelen die schadelijk kunnen zijn tijdens de zwangerschap, stijgt significant met de leeftijd, vooral na 35 jaar. ? Slechts de helft van de vrouwen neemt tijdig foliumzuur in. ? 6% van de vrouwen heeft gerookt en/of alcohol gedronken tijdens de zwangerschap. Volgens een studie uitgevoerd door het Intermutualistisch Agentschap, de liberale ziekenfondsen en de afdeling voor volksgezondheid van de ULB worden alsmaar meer geneesmiddelen voorgeschreven en afgeleverd tijdens de zwangerschap (van 81,8% in 2003-2005 naar 89,3% in 2015-2017). Tijdens die periode is bijzonder veel progesteron gebruikt en werden nog altijd veel antibiotica ingenomen (antibiotica vormen de klasse van geneesmiddelen die het vaakst wordt voorgeschreven en afgeleverd tijdens de zwangerschap). Ook wordt meer ibuprofen en ketorolac voorgeschreven hoewel wordt aangeraden die geneesmiddelen te mijden tijdens die kritieke periode. Positief is dan weer dat het aantal voorschriften voor aanbevolen vaccins (griep en kinkhoest) tussen 2003 en 2017 gestegen is (2). De mensen zijn onvoldoende geïnformeerd over het gebruik van geneesmiddelen tijdens de zwangerschap. De apotheker is een van de gezondheidswerkers die daar een rol in kunnen spelen. "Over het algemeen gaan vrouwen voor het eerst op spreekuur bij hun gynaecoloog tussen de zesde en de tiende week van de zwangerschap. De eerste acht weken zijn evenwel cruciaal voor een goede ontwikkeling van het kind. De apotheker komt bij verschillende gelegenheden in contact met die vrouwen in een zeer vroeg stadium van de zwangerschap, bijvoorbeeld bij het afleveren van een zwangerschapstest. De huisapotheker kan een belangrijke rol spelen bij de begeleiding van vrouwen die zwanger willen worden, of in het begin van de zwangerschap en kan ze informatie geven tijdens een GGG", legt Nathalie Duquet (APB) uit. De apotheker kan bij die gelegenheid informatie geven over: ? het belang van foliumzuur; ? het belang van consultatie bij de huisarts of de gynaecoloog voor de zwangerschap om specifieke antistoffen op te sporen, de vaccinaties te controleren en chronische behandelingen tegen het licht te houden; ? het gebruik van geneesmiddelen en gezondheidsproducten tijdens de zwangerschap; ? een gezonde levenswijze en preventieve gezondheidsmaatregelen. In 2020 hebben de APB en VAN een proefproject GGG zwangerschap uitgevoerd bij een 15-tal apothekers in Vlaanderen. De overgrote meerderheid zou die dienst in de toekomst willen voortzetten. Ze vinden dat erg bevredigend en bovendien helpt dat om een vertrouwensrelatie uit te bouwen met de patiënten. De vier punten die daarbij volgens hen zeker moeten worden aangesneden, zijn foliumzuur; alcohol; gebruik van geneesmiddelen; en vaccinatie. Tijdens het proefproject zijn ook enkele problemen naar voren gekomen. Zo blijkt het soms moeilijk te zijn de patiënten te motiveren bij gebrek aan tijd, omdat ze al door een andere zorgverstrekker wor- den gevolgd, omdat ze zeggen voldoende geïnformeerd te zijn (al een kind), omdat ze de indruk hebben dat ze worden gecontroleerd, of gewoonweg omdat ze het niet gewoon zijn met een apotheker te spreken. Voorts zijn vragen gesteld over de vergoeding, de duur (15-20 minuten) en het speciale geval van vrouwen die moeilijk zwanger geraken. 31 van de 64 vrouwen die akkoord zijn gegaan met begeleidingsgesprekken, hebben die geëvalueerd. Ze waren zeer tevreden over de dienstverlening, de adviezen en de folder die ze van de apotheker gekregen hadden, en de meesten zouden die dienst aanraden aan hun naaste omgeving. "Met een GGG zwangerschap(swens) kan de apotheker duidelijk zijn meerwaarde tonen, een nuttige dienst verlenen aan een doelgroep die echt correcte informatie nodig heeft, en de boodschappen van de arts en de gynaecoloog versterken", vindt Nathalie Duquet. De APB heeft al materiaal opgesteld om apothekers, die begeleidingsgesprekken zouden willen voeren en de patiënten zouden willen informeren (affiche, samenvatting, checklist...), te ondersteunen (3). Afgelopen herfst is het GGG zwangerschap(swens) gepresenteerd aan Franstalige apothekers in het kader van ateliers van de SSPF voor begeleiding van zwangere vrouwen door de apotheker. Na het GGG medicatiereview en stopzetting van benzodiazepines, voorzien voor het tweede semester van 2022, zou het volgende begeleidingsgesprek op de lijst dus kunnen gaan over zwangerschap.