...

Het verband tussen werkzame farmaceutische stoffen en resistentie van microben tegen bacteriën is bijzonder delicaat gezien de globalisering en de overconsumptie. De meeste ingrediënten (ongeveer 200 antibiotica) worden geproduceerd in China en India. Die industrie brengt jaarlijks 30.000 tot 70.000 ton afval met een antimicrobiële activiteit voort, waarvan meer dan 95% in vloeibare vorm (te verwerken voor het afval in het milieu geraakt). Zones die vervuild zijn met onbehandeld afval, kunnen een reservoir voor resistentie tegen antibiotica vormen. Is het dan wel ethisch dat het westen het probleem van bacteriële resistentie 'oursourcet' naar die landen? Bovendien kunnen trekvogels die resistentie exporteren. Vervuiling door geneesmiddelen is dan ook een verborgen, vaak onderschatte oorzaak van microbiële resistentie tegen antibiotica, denkt de Finse specialist Jaakko Teppo: "De aanwezigheid van actieve antibiotica in het milieu kan selectiedruk uitoefenen en de ontwikkeling in de hand werken van stammen die beschikken over genen die resistentie tegen dat specifieke antibioticum teweegbrengen. De meeste bacteriën geven geen problemen, maar hoe meer resistentiegenen er in het milieu zitten, des te groter is de waarschijnlijkheid dat bacteriën die genen transfereren naar andere bacteriën." "Een allesomvattend probleem vergt een allesomvattende oplossing. De Verenigde Naties passen sinds 1972 een milieuprogramma (UNEP) toe en stellen voor microbiële resistentie tegen antibiotica toe te voegen als indicator van een duurzame ontwikkeling. De WGO heeft een groen programma voor gezondheidszorg. In 1996 heeft de Europese Unie richtlijnen geformuleerd over het milieurisico van medische producten voor de mens. Die richtlijnen werden geüpdatet in 2012", zegt Eeva Teräsalmi, vicevoorzitster van de FIP (Finland). Stockholm heeft een classificatie opgesteld waarin geneesmiddelen worden gerangschikt naargelang van hun invloed op het milieu (www.janusinfo.se, www.fass.se). Die classificatie kan de producenten helpen om bepaalde stoffen te vervangen door milieuvriendelijkere. De Weense gegevensbank van ontsmettingsmiddelen (WIDES Database) helpt ziekenhuizen om de werkzaamheid, de veiligheid en de invloed van die stoffen op het milieu te evalueren (www.wien.gv.at). Die classificatiesystemen kunnen worden gebruikt om de consumenten informatie te geven, de aankoopprocedures en het aanbod aan te passen, logo's te creëren voor verpakkingen van milieuvriendelijke geneesmiddelen of de prijsmechanismen te veranderen. "Die laatste zouden moeten worden gebaseerd op de volledige bestaanscyclus van een product. De vervanging door een generisch geneesmiddel bijvoorbeeld gebeurt momenteel enkel en alleen op grond van de prijs." De FDA en de Europese Unie analyseren enkel het milieurisico van nieuwe geneesmiddelen. De 2000 werkzame farmaceutische stoffen die al in de handel zijn, zijn echter niet geklasseerd. In 2019 heeft de Europese Unie een beleid opgesteld voor humane en diergeneeskundige producten van de productie tot het afval. Daarmee wil de Europese Unie het probleem aankaarten, een voorzichtig gebruik promoten, de risico's beter evalueren, bewakingsgegevens verzamelen, 'green design'-geneesmiddelen ontwikkelen, de uitstoot tijdens de productie verlagen (de GMP gaan niet over het afval), de hoeveelheid afval verkleinen, de verwerking van afvalwater verbeteren en microbiële resistentie tegen antibiotica tegengaan (One Health Action). 1. www.fip.org, 6 juli FIP, Green Pharmacy pratice, 2015-16.