...

Er schuilen soms grappige motivaties achter een beroepskeuze. Voor Marine Cillis heeft het feit dat zij een lagereschoolvriendin, de dochter van de dorpsapotheker, tussen de middag naar huis zag gaan om samen met haar moeder te eten ervoor gezorgd dat zij dat ook wilde. Zozeer zelfs dat zij dacht dat het later een goede optie voor haar zou zijn. "In de loop der jaren wilde ik nog altijd apotheker worden, gewoon omdat ik van wetenschap hield en wilde begrijpen hoe het lichaam werkt. Ik heb meteen genoten van mijn studie farmacie en in 2012, na mijn afstuderen, ben ik begonnen met de aanvullende master in ziekenhuisfarmacie. Daarna heb ik het universitair diploma klinische farmacie aan de UCLouvain behaald om me te specialiseren en mijn kennis te verdiepen, met name dankzij een stage in Canada, waar de klinische farmacie zeer ontwikkeld is." Voor de jonge apotheker was deze anderhalve maand die ze in het najaar van 2014 in Canada doorbracht een eerste uitdaging: "Tijdens hun studie leren Canadese studenten meer over farmacotherapie en EBM dan wij. Ik moest hard werken om te slagen in mijn stage. Het was ook verrijkend om de organisatie van de zorg van een ander land te ontdekken waar ze bijvoorbeeld nog papieren patiëntendossiers hebben, terwijl wij in België meer geïnformatiseerd zijn." Na het behalen van haar getuigschrift klinische farmacie (2015), werd ze aangenomen in de Cliniques Universitaires Saint-Luc in Brussel. Eerst deeltijds op de afdeling chemotherapie en deeltijds in de klinische farmacie voor mucoviscidose, om uiteindelijk voltijds op de intensive care unit (ICU) te werken. "De klinische apotheek is patiëntgericht, ik analyseer de behandeling van patiënten die op de IC zijn opgenomen, ik controleer of ze alle geneesmiddelen hebben die ze nodig hebben, of we de medicatie-reconciliatie hebben uitgevoerd, en ik volg ze tijdens de ziekenhuisopname. Patiënten op de ICU zijn bijzonder kwetsbaar en lopen een groter risico op medicatiefouten omdat ze meerdere geneesmiddelen toegediend krijgen, omdat ze veel risicovolle geneesmiddelen toegediend krijgen en omdat er sprake is van multipel orgaanfalen. Het is dus interessant om een klinisch apotheker in het multi- disciplinaire team te hebben. In België is dat nog onderontwikkeld en ondergefinancierd en gaat de prioriteit naar afdelingen met patiënten met de hoogste risico's." Als klinisch apotheker streeft Marine Cillis ernaar het meest geschikte gebruik van geneesmiddelen te bevorderen. "Ik neem deel aan de multidisciplinaire rondes in de zalen, ik overleg met artsen en verpleegkundigen om te proberen de behandelingen te verbeteren, ik doe gefundeerde suggesties... Het is een nauwe samenwerking, met respect voor ieders vaardigheden. Wanneer je begint in de klinische farmacie, is het belangrijk een vertrouwensrelatie te scheppen en jezelf in het team te integreren. Aangezien het een vrij recente en zeldzame functie is, moet je je plaats vinden, tonen waarom je nuttig bent en mensen leren kennen, zodat je in vertrouwen met hen kunt praten om de behandeling te verbeteren." De klinisch apotheker is ook betrokken bij de opleiding of bij het creëren van hulpmiddelen om het juiste gebruik van geneesmiddelen te bevorderen. Zo heeft Marine Cillis een instrument ontwikkeld om het gebruik van tegengif in noodsituaties te vergemakkelijken. Ze werkte ook een project uit voor de opleiding van personeel in de gezondheidszorg door middel van simulatieworkshops, in samenwerking met een collega uit Saint-Luc, Victoire Caryn. In 2019 kregen ze een prijs van de Association francophone des pharmaciens hospitaliers de Belgique (AFPHB), de Novartis-prijs, voor de aankoop van het audiovisuele materiaal dat nodig is voor deze workshops en in 2021 een beurs van de Fondation Saint-Luc. "Permanente vorming is van essentieel belang, maar het is een uitdaging voor ziekenhuizen. Wij zijn geïnteresseerd in simulatie, een moderne en vernieuwende onderwijstechniek, een rollenspel dat een beroepssituatie nabootst in een veilige context. Het is een leuke manier van leren die helpt om angst te verminderen." In Saint-Luc werd een opleiding gegeven over het beheer van een cytotoxische besmetting. "Een infuus met chemotherapie dat op de grond terechtkomt: hoe maak je de omgeving veilig zonder jezelf in gevaar te brengen? Het is een zeldzame en stressvolle situatie, en door de juiste handelingen te simuleren en te oefenen, bent je er klaar voor op de dag dat het probleem zich voordoet. Helaas hebben we het project moeten uitstellen door de coronacrisis." Voor haar eindwerk, uitgevoerd in het kader van het universitair diploma klinische farmacie, verdiepte Marine Cillis zich in kwaliteitsindicatoren en de ontwikkeling van een benchmarking-instrument voor klinische farmacie. "We vergelijken verschillende partners, we identificeren de meest efficiënte, we proberen te begrijpen waarom die efficiënter is en we gebruiken zijn manier van werken op grotere schaal om de prestaties op een globale manier te verbeteren (vermindering van het percentage heropnames, sterfte, ongewenste effecten, enz.)." Op basis van een literatuurstudie selecteerde ze tien kwaliteitsindicatoren en voegde die samen in een benchmarkinginstrument om het de apothekers zo gemakkelijk mogelijk te maken ze dagelijks te verzamelen. Dit werk werd onderscheiden met een posterprijs op het AFPHB-congres in 2016. "Ik werd ook uitgenodigd om erover te spreken op het congres van de Société française de pharmacie clinique in 2018 en daarna op het EAHP-congres in 2021. Daarmee is het verhaal van dit benchmarking-instrument, dat succesvol was, rond. De tien indicatoren werden door de FOD Volksgezondheid gebruikt voor het jaarlijks verslag over de klinische farmacie (dat voor elk ziekenhuis verplicht is), vooraleer ze na de gezondheidscrisis op stand-by werden gezet." "Deze dagelijkse metingen zijn nog altijd belangrijk voor mij. Aangezien de klinische farmacie in België nog onder- ontwikkeld is, stellen ze ons in staat onze toegevoegde waarde te bewijzen en de waarde van ons werk aan te tonen aan ziekenhuisadministraties." Het was Anne Spinewine, hoofd van de master in ziekenhuisfarmacie aan de UCLouvain, die dit idee van een eindwerk opperde. Spinewine is ook hoofd van de dienst klinische farmacie van het CHU van de UCL Namur op de site van Godinne, waar Marine Cillis net is aangeworven. "Hoewel ik van mijn baan en mijn collega's hield, besloot ik in april vorig jaar Saint-Luc te verlaten om gezinsredenen: ik kreeg in mei een dochtertje en we wilden op het platteland wonen en dichter bij mijn familie zijn. Ik had het geluk een identieke functie te vinden, d.w.z. halftijds in de klinische farmacie op de ICU en halftijds voor projecten in verband met het Comité médicopharmaceutique et à l'accréditation Canada. Bovendien ben ik herenigd met Barbara Sneyers, een vroegere collega uit Saint-Luc, met wie ik een tandem klinische apothekers vormde op de ICU. En het is ook een prachtige kans om Anne Spinewine als mijn overste te hebben, want zij beschikt over heel wat kennis en vaardigheden en heeft aanzienlijk bijgedragen tot de ontwikkeling van de klinische farmacie in België." Klinisch apotheker zijn op de ICU in 2020 was ook werken midden in een pandemie. "Het was een grote omwenteling. Tijdens de eerste golf moest ik voorraden beheren. Mijn deskundigheid was nuttig omdat het kennen van het ICU-personeel de communicatie met de apotheek vergemakkelijkte en ik omgekeerd in staat was te anticiperen op problemen of noden van het personeel. De grootste zorg was de levering van injecteerbare kalmeermiddelen en curare. Ik schreef informatiefiches voor de dokters en verpleegkundigen, zodat zij de alternatieve geneesmiddelen snel en veilig konden gebruiken. Ik heb ook de voorschriften geanalyseerd om de behoeften per patiënt te schatten. We moesten flexibel, wendbaar en creatief zijn om oplossingen te vinden, maar we hadden gelukkig altijd genoeg om onze patiënten te behandelen." Vooral tijdens de eerste golf veranderde het werk van Marine Cillis en moest zij andere petten opzetten: "Alle veranderingen brengen nieuwe risico's met zich mee. We moesten anticiperen en het nieuwe medicijncircuit veiligstellen - look-alike, bijvoorbeeld." In haar beroep waardeert de apotheker vooral de combinatie van taken met onmiddellijk resultaat en projecten op lange termijn: "Ik neem graag deel aan de multidisciplinaire ronde, om de patiënten te zien en hun behandelingen te analyseren, omdat dat een onmiddellijk effect heeft. Bijvoorbeeld, als ik een dosis kan corrigeren of de verpleegkundige kan helpen met het toedienen van een medicijn. Wat het andere deel van mijn werk betreft, wanneer projecten na een aantal maanden eindelijk tot een goed einde worden gebracht dan is dat in één grote voldoening, maar je moet geduld hebben om zover te komen. Deze twee aspecten vullen elkaar aan en dragen bij tot mijn professionele ontplooiing." Voorlopig nestelt Cillis zich in haar nieuwe ziekenhuis op de ICU. "Ik hou van mijn job, ik zal wel zien of ik over tien jaar iets anders wil, naar de spoedgevallen gaan, cardiologie... er zijn zoveel mogelijkheden..."