'Het is geen utopie, het is doenbaar, rendabel en het geeft voldoening'

"Apotheker worden was mijn droom van kinds af aan. Er zijn geen apothekers in de familie, dus ik weet niet waar de droom vandaan komt", zegt Valérie Lacour. Van zodra ze afstudeerde (in 1994) ging ze aan de slag in een apotheek en later kwam ze bij toeval bij de opleiding van apothekers terecht. Eerst bij de Société scientifique des pharmaciens francophones (SSPF), waar ze, eenmaal thuis na een korte onderbreking in Frankrijk omdat haar man daar ging werken, een baan vond om apothekersassistenten op te leiden. "Het was op dat ogenblik dat alles op zijn plaats viel: door het doceren bij de SSPF (in 2001) ontdekte ik mijn voorliefde voor opleiding en vorming." Die voorliefde is er nu nog, net zoals die voor het beroep van apotheker. Het was dit gemengde profiel waarvoor tien jaar later de Ecole de pharmacie de l'UCLouvain belangstelling had omdat de school op zoek was naar iemand om de beroepsopleiding van Benoît Mousset over te nemen. "Na een paar jaar nam ik zijn vak over en werd ik verantwoordelijk voor de stages. Ik had de cursus aangepast om dichter bij de praktijk te staan met meer aandacht voor de farmaceutische zorg. Ik voelde dat het aansloeg, maar ik moest mijn aanpak valideren. In 2013 ben ik daarom begonnen aan een master in de academische pedagogiek, gespreid over twee jaar. Ik kon mijn cursus confronteren met de theorie van de pedagogiek en beter maken. Daarbij maakte ik gebruik van het principe 'flipping the classroom'. De hele aanpak heeft het mogelijk gemaakt om te reageren op de ongelooflijke evolutie van het beroep van apotheker." Na die geslaagde uitdaging was het tijd voor een nieuw avontuur: een apotheek overnemen, meer bepaald de apotheek op de Square Levie in Schaarbeek. "Eigenaar zijn van een apotheek was een droom, maar het was ook een kans om de dingen die ik in mijn lessen naar voren bracht te valideren: namelijk de echte rol van de apotheker, een aanbieder van farmaceutische zorg, patiëntgericht, en zo vrij mogelijk van de verkoop omdat de apotheker voor mij allesbehalve een verkoper is. Veel collega's beweerden dat ik dit zei omdat ik geen titularis was en dat, in het echte leven, als je de verantwoordelijkheid hebt om een apotheek te runnen, mijn ideaal een utopie was. Toen ik een apotheek had, kon ik nagaan of ik het al dan niet bij het verkeerde eind had." Het resultaat? Succes over de hele lijn. "Ik ben heel blij met mijn apotheek en vooral omdat ik er kan werken zoals ik het vak doceer aan studenten, altijd met het belang van de rol van apotheker voor ogen. Het werkt! Mijn patiënten zijn tevreden en mijn apotheek evolueert. Aanvankelijk werkte ik alleen met een apotheker die mij verving tijdens mijn lesuren. Vandaag is die collega adjunct en werkt ze voltijds, een andere apotheker komt één dag per week, nog een andere twee namiddagen en de derde apotheker komt op zaterdag. En dat alles zonder ook maar één toegeving te doen aan de rol van de apotheker; het verstrekken van kwaliteitsvolle farmaceutische zorg aan elke patiënt die de apotheek binnenstapt, ook als dat bezoek veel tijd in beslag neemt en de patiënt niets koopt. Dan nog is zo'n apotheek rendabel. Het is zaak om te werken met andere parameters (onderhandelen over marges, een goed stockbeheer, enz.)." "De extra master stelde me in staat om wat ik doceerde te valideren en te ontwikkelen. En omdat ik titularis van mijn apotheek ben, kon ik ook bevestigen dat mijn 'ideale apotheek' wel degelijk geïmplementeerd kan worden, ook als je verantwoordelijk bent voor de exploitatie van die apotheek." Zijn de studenten goed opgeleid voor een beroep dat zich in volle mutatie bevindt? Valérie Lacour erkent dat alle universiteiten inspanningen doen om de basisopleiding aan te passen aan het terrein, maar ook dat er nog een aanzienlijke discrepantie is. "Rekening houdend met de evolutie van het beroep van apotheker, met alle verantwoordelijkheden en diensten die daarbij horen, begrijp ik niet dat de opleiding nog altijd is wat ze is, een studie van vijf jaar gevolgd door een specialisatie in de industrie, het ziekenhuis, de klinische biologie of een doctoraat. Er is geen specialisatie voor officinale apothekers!" "Als er een aspect is dat ontwikkeld moeten worden in de opleiding, dan is het de notie van een 'project'. Een apotheker die een apotheek wilt overnemen moet nadenken over zijn plannen. Welk soort apotheek wilt hij? Om op die vraag te kunnen antwoorden moet je noties hebben van beheer, wetenschap, farmaceutische zorg, enz." Bij het gebrek aan coherentie tussen de basisopleiding en de noden van de apothekers op het terrein is er vandaag een discrepantie tussen wat men van de apotheker verwacht en hoe hij vergoed wordt. "Wie gaat de apotheker betalen om tijd te nemen om advies op maat te geven en zijn patiënten zo goed mogelijk te begeleiden? Dàt is de vraag", meent Valérie Lacour. "Men moet erkennen dat de apotheker er niet is om geneesmiddelen te verkopen, maar wel om patiënten te leren de geneesmiddelen goed te gebruiken. Het minst gevaarlijke en het minst dure geneesmiddel is altijd het middel dat de patiënt niet genomen heeft. Die evolutie is begonnen en er worden almaar meer functies van de apotheek voorgesteld en erkend (GGG, de huisapotheker) maar de inspanningen moeten aangehouden worden omdat ze op lange termijn voor besparingen zorgen." Wat is het bilan van de apotheker na een jaar van pandemie en zorgcrisis? "Ik bewonder alle apothekers omdat ze niet geaarzeld hebben om in de eerste lijn te staan, hoe moeilijk het ook was. Er was een tekort aan alles, we moesten constant heel creatief zijn om oplossingen te vinden. We hebben dingen gedaan die we nooit eerder deden, zoals in volle lockdown liters alcohol gaan halen bij stokerijen. Maar ik ben wel meer gaan twijfelen aan politieke beslissingen. Ik vond dat we eerder het advies van experten moesten volgen, maar dat was niet altijd het geval. Je kan niet anders dan denken dat het beleid het af en toe beter had kunnen doen." Op de universiteit ging het er net zo aan toe. Alles moest opnieuw uitgevonden worden en alles moest online. "Het kostte heel wat energie voor een resultaat dat minder goed is dan in 'normale' omstandigheden. Ik kijk er echt naar uit om mijn studenten opnieuw 'echt' te zien." Nu maakt die veerkracht plaats voor een vorm van algemene uitputting. "Ons beroep is veranderd omdat mensen ongelukkig, gestrest en bang zijn. En daar worden we de hele dag mee geconfronteerd terwijl we zelf doodmoe zijn. We wachten en hopen op meer positieve relaties, zowel met collega's als met patiënten." Voor Valérie Lacour is er maar één weg voor de apotheker en dat is die van de verstrekker van de meest volledige en kwaliteitsvolle farmaceutische zorg. "Er is nog veel werk aan de winkel, ook wat een doeltreffende betaling in verhouding tot de investering betreft, beter overleg met alle eerstelijns professionals en de apotheker ontkoppelen van de verkoop. Als ik de ideale apotheker zou kunnen omschrijven, zou het een professional zijn, uiteraard gericht op geneesmiddelen, maar complementair aan het beroep van arts en die de patiënt ontvangt na het consult, of voor therapietrouw, preventie en andere ogenblikken die volledig los staan van de verkoop van producten." De bedenkingen doen geen afbreuk aan alle projecten die ze nog heeft, bijvoorbeeld om gezondheidsgeletterdheid en relaties met zorgverleners te verbeteren, of om verspilling te bestrijden.