...

Rond een aantal vaccinaties beweegt er wat, andere kabbelen voort, maar blijven een absolute must voor men zich naar verre oorden waagt. "Wegens het coronavirus zullen we waarschijnlijk nog enige tijd ons reisgedrag moeten aanpassen. Reizen in de nabijheid van het thuisland wordt voor de hand liggender", merkt dr. Soentjens op. Vandaar de eerste topic. Het hoogseizoen (april-oktober) is bijna achter de rug. Tekenencefalitis (tick-borne encephalitis) is endemisch in de landelijke bosrijke streken van meerdere landen van centraal Europa: Oostenrijk, Zwitserland, Zuid-Duitsland, Hongarije, Tsjechië, Slowakije, Polen, Servië, Kroatië, Slovenië, Montenegro, Macedonië, Bosnië, Albanië, Wit-Rusland, Bulgarije, Roemenië, enzovoort. Er zijn ook haarden in Zweden, Denemarken en de Baltische staten. Op www.zecken.de, een Duitse informatiesite, is een kaart beschikbaar waar men zeer gedetailleerd per stad het risico op tekenencefalitis kan bekijken. De aandoening wordt veroorzaakt door een virus (tick-borne encephalitis virus) en moet onderscheiden worden van de ziekte van Lyme, die wordt veroorzaakt door een bacterie, Borrelia burgdorferi. Bij deze laatste bacterie heeft men 12 tot 24 uur de tijd om de teek te verwijderen, maar het tick-borne encephalitis virus kan vrijwel onmiddellijk na de beet in het lichaam van de gastheer doordringen. Het vaccinatieschema omvat drie injecties (D0/1-3 maanden/5-12 maanden na de tweede dosis). Voor vertrek naar een risicogebied moet men minimaal twee injecties gekregen hebben. Een versneld schema kan worden toegepast, waarbij de tweede dosis wordt gegeven 14 dagen na de eerste. Vaccinatie kan aangewezen zijn voor natuurvorsers en toeristen die veel buitenactiviteiten plannen in endemisch gebied. "Omdat het preventieve vaccinatieschema ingekort is, vaccineren we tegenwoordig veel meer tegen rabiës dan vroeger", meldt dr. Soentjens. "Het risico op een dierenbeet tijdens een reis in endemische gebieden is volgens een recente studie zeer hoog en veroorzaakt veel stress tijdens de reis omdat een aantal procedures snel en strikt moeten opgestart worden." Honden en katten zijn de belangrijkste overdragers van rabiës op de mens. Het risico op rabiës is hoger in Azië en Afrika. De algemene aanbeveling luidt om op reis geen wilde dieren of niet-vertrouwde huisdieren aan te raken. Het vaccin tegen rabiës wordt gebruikt zowel voor preventieve vaccinatie (pre-exposure-profylaxe) als voor vaccinatie na blootstelling (post-exposure-profylaxe). Preventieve vaccinatie geeft een gedeeltelijke bescherming. Het immuunsysteem wordt hierdoor namelijk 'geprimed' en is daardoor 'boostable', maar na iedere beet moet men opnieuw gevaccineerd worden. Oorspronkelijk omvatte het preventieve vaccinatieschema 1 inenting tijdens bij drie visites op dag 0, 7, 21 of 28. Conform de aanbeveling van de Wereldgezondheidsorganisatie zijn Belgische reisklinieken in 2018 overgestapt op een schema met 2 visites, op dag 0 en op dag 7. Bij ieder van beide toedieningen geeft men ofwel een dubbele injectie intradermaal (2 x 0,1 ml op twee verschillende injectieplaatsen), ofwel een enkele dosis (1,0 ml) intramusculair. Er bestaat ook een versneld schema voor in zeer uitzonderlijke situaties: hierbij geeft men een dubbele dosis intradermaal (2 x 0,1 ml) of een intramusculaire dosis (1,0 ml) voor de reis. Na terugkeer van de reis dient nogmaals een gelijke vaccinatiesessie ingepland om de pre-exposure-profylaxe volledig af te werken. Het ITG-onderzoeksteam van dr. Soentjens heeft recentelijk een scoringsysteem op basis van risicofactoren (jonge leeftijd, duur van reis of toekomstig reizen, risico-activiteiten) ontwikkeld om de arts te helpen in de besliskunde om de reiziger al dan niet te vaccineren*. Er is dus zeker een strikte aanbeveling om jonge reizigers te vaccineren één keer in hun "reiscarrière". Een standaardvaccinatie in reisklinieken, ook voor nieuwe Belgen die hun naasten gaan bezoeken in het land van herkomst. Hepatitis A is van oudsher een belangrijk infectierisico bij reizigers. Vaccinatie is aangeraden voor alle vatbare reizigers naar Afrika (incluis Marokko), Latijns-Amerika en Azië (ook Turkije). Het volledige vaccinatieschema omvat twee injecties met een tussenperiode van zes maanden tot één jaar. Men mag ervan uit gaan dat de bescherming na een volledig vaccinatieschema levenslang is. Het is nooit te laat om vóór een reis met de vaccinatie te starten. Indien men op de luchthaven zelf gevaccineerd wordt voor het opstijgen van het vliegtuig, is men nog voor 70% tot 90% beschermd als men de eerste weken een hepatitis A besmetting zou oplopen. De incubatietijd voor hepatitis A duurt immers twee tot zeven weken, en in die periode heeft men nog echt kans om reeds een afdoende immuunrespons op te bouwen. "Vaccineren tegen hepatitis B is zeer belangrijk voor reizigers, maar op de reiskliniek dienen we het vaccin minder toe dan tien jaren geleden", weet Patrick Soentjens. "De belangrijkste doelgroep zijn reizigers met een potentieel seksueel risicogedrag en backpackers. Met andere woorden, jongeren. Maar die cohorte is gevaccineerd in het kader van het basisvaccinatieschema."