Het SARS-CoV-2 valt ook de intestinale microbiota aan. Fytotherapie biedt interessante mogelijkheden om via een effect op de microbiota de ernst van de ziekte te verminderen en een goede commensale flora te herstellen.
...
In september heeft een groep van de Universiteit van Hong Kong een studie1 gepubliceerd waarin ze sterke afwijkingen van de fecale microbiota beschrijven bij patiënten die in het ziekenhuis werden opgenomen wegens covid-19. Bij vergelijking van de stoelgang van covid-19-patiënten en die van gezonde mensen correleerden de concentraties van pro-inflammatoire cytokines, die de ziekte verergeren, met een grotere hoeveelheid opportunistische pathogene bacteriën in de stoelgang zoals Klebsiella, Strepto- coccus en Ruminococcus gnavus. Tevens werd een uitputting van de commensale flora die heilzame effecten heeft op de intestinale immuniteit, zoals Bacteroidetes vastgesteld. Bacteroidetes vermindert de expressie van ACE2 (angotensineconverterend enzyme 2) in het colon. ACE2 is de receptor via dewelke het SARS-CoV-2 in de cellen dringt. Die receptor wordt niet alleen tot expressie gebracht in pneumocyten, maar ook in andere organen zoals het hart, de nieren, de endotheelcellen en de darmcellen. Ter herinnering, ACE2 breekt het angiotensine II van het renine-angiotensinesysteem af. Het renine-angiotensinesysteem regelt de bloedstroom, de bloeddruk, de natriurese en het bloedvolume. Een ontregeling van dat systeem leidt tot de cardiovasculaire complicaties die worden gezien bij een SARS-CoV-2-infectie. Er bestaat een duidelijk verband tussen intestinale dysbiose en daarmee samenhangende epitheelontsteking en de ernst van covid-19. Patiënten met comorbiditeit die in het ziekenhuis worden opgenomen (bejaarden, patiënten met diabetes, hypertensie, overgewicht,...), bij wie de intestinale microbiota minder heilzame bacteriën zoals Bacteroitedes telt, lopen een hoger risico op een bacteriële superinfectie. Belangrijker nog is dat de intestinale dysbiose persisteert na eliminatie van het SARS-CoV-2 (negatieve PCR) en na genezing van de pulmonale en cardiovasculaire symptomen. Een gezonde microbiota vermindert de ernst van de ziekte en de complicaties na covid-19. Je kan de intestinale microbiota versterken met prebiotica of je kan het endotheel beschermen. Selectieve prebiotica zijn een goed alternatief. Ze leveren metaboliseerbare substraten die bevorderlijk zijn voor de groei van de goede bacteriën en zo invloed uitoefenen op de microbiota. Die eigenschappen leiden tot een nieuwe definitie van prebiotica. Alle niet-levensvatbare elementen in de voeding die de gezondheid van de darmen van de gastheer kunnen verbeteren via een effect op de microbiota, worden prebiotica genoemd. Dat is de basis van berberine en curcumine. Berberine is een alkaloïd van isochinoline, dat wordt teruggevonden in de wortels en de rizomen van: ? Berberidaceae (Berberis vulgaris of zuurbes, Berberis aristata), ? Ranunculaceae zoals Hydrastis canadensis. Eigenschappen van berberine bij hart- en vaataandoeningen: ? verlaging van de glykemie, ? een volledig effect op de serumlipiden dankzij zijn AMP-kinasewerking, ? een effect op niet-alcoholische leversteatose (NASH) Verrassend is ook de vaststelling dat berberine invloed heeft op de microbiota en het aantal heilzame bacteriën die korteketenvetzuren zoals boterzuur produceren (Wanga 2017), verhoogt2. Boterzuur is een energiebron voor de darmcellen. Vandaar de belangstelling voor berberine, dat mogelijk het energiemetabolisme van de enterocyten regelt en de integriteit van de darmbarrière versterkt. Er bestaan geen officiële richtlijnen voor de dosering. De meeste studies werden uitgevoerd met een dosering van 900 mg/d om bijwerkingen (maag-darmproblemen, hypoglykemie, hypotensie) te voorkomen. Voorzichtigheid is geboden bij diabetespatiënten, patiënten die anticoagulantia krijgen, en patiënten met een lage bloeddruk. Berberine is gecontra-indiceerd tijdens de zwangerschap. Curcumine, de werkzame stof van Curcuma longa, wijzigt de samenstelling van de intestinale microbiota. Bij alle proefpersonen in de Peterson-studie3 die supplementen van Curcuma longa kregen, veranderde de biodiversiteit van de intestinale microbiota over verloop van tijd significant. De respons verschilde van de ene proefpersoon tot de andere. Prof. Nathalie Delzenne en haar team van de UCLouvain hebben aangetoond4 dat de combinatie berberine en curcumine de hoeveelheid Akkermansia muciniphila en bifidobacteriën, die heilzaam zijn voor de commensale flora, sterk verhoogt. Het SARS-CoV-2 tast direct de endotheelcellen aan. Dat verklaart de systemische verschijnselen die waargenomen worden bij covid-19-patiënten, zoals trombotische complicaties. Het is dus belangrijk het endotheel te beschermen en het metabool syndroom, dat zeer schadelijk is voor het endotheel, te bestrijden. Hydroxytyrosol (zit in olijven) heeft krachtige antioxidatieve eigenschappen en verbetert zo de endotheelfunctie. Een gestandaardiseerd extract van olijven (met oleuropeïne en hydroxytyrosol) heeft gunstige invloed op alle parameters van het metabool syndroom: het verbetert de systolische en de diastolische bloeddruk, vermindert de serumtriglyceriden, de middelomtrek en de nuchtere glykemie en verhoogt de HDL-cholesterolconcentratie (Hermans et Pincemail 2020)5