'Vooral generieken delen in de klappen'

Zal Apple zijn iPhones kunnen blijven leveren? Het was een van de vragen na de uitbraak van de coronavirus-epidemie in China. Naast de menselijke tol, zijn er ook de economische gevolgen voor Europa en de Verenigde Staten en is er de extra bewustwording van het feit dat westerse bedrijven in grote mate afhankelijk zijn van Chinese leveranciers. Een langdurig verlamd China zou kunnen leiden tot de stopzetting van heel wat productieactiviteiten in het Westen. Het is een zwak punt van de consumptiemaatschappij, maar minder bekend is dat het ook de farmaceutische industrie kan treffen. Een voorbeeld: China zorgt voor 60 a 70% van de wereldproductie van paracetamol.Het probleem wordt heel serieus genomen. In Parijs zei de Académie nationale de Pharmacie (die uitzonderlijk een vergadering organiseert in Brussel op 15 mei) op 12 februari "dat de coronavirusepidemie zware gevolgen zou kunnen hebben voor de volksgezondheid in Frankrijk en Europa. Niet minder dan 80% van de farmaceutische actieve bestanddelen die in Europa gebruikt worden, komen van buiten Europa en grotendeels uit Azië."De Amerikaanse vereniging Bulk Pharmaceuticals Task Force (BPTF) bevestigde dezelfde dag, samen met de European Fine Chemicals Group (EFCG): "Van verschillende generische geneesmiddelen wordt meer dan 80% van de grondstoffen geproduceerd op internationale schaal, waardoor Europa en de Verenigde Staten kwetsbaar zijn voor incidenten die de toeleveringsketen kunnen verstoren."De provincie Hubei, de thuisbasis van de epidemie, is heel belangrijk voor de productie van deze farmaceutische grondstoffen, zo zei de Duitse minister van Volksgezondheid Jens Spahn. In het tijdschrift L'Usine Nouvelle zei een woordvoerder van France Chimie dat "bepaalde grondstoffen alleen uit China kunnen worden geïmporteerd". Inmiddels ligt de prioriteit bij het identificeren van mogelijke onderbrekingen in de bevoorrading. Na de buitengewone vergadering van Europese ministers van volksgezondheid op 13 februari, was het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA) belast met het analyseren van de risico's in kwestie. De Britse regering stuurde dezelfde boodschap naar de farmaceutische industrie.Zoals de Amerikaanse Rosemary Gibson, auteur van het boek China Rx, zegt, zouden vooral generische geneesmiddelen in de klappen delen, doordat die dominant zijn in bepaalde domeinen. Op wereldschaal gaat het bijvoorbeeld om 80% van alle voorschriften van antibiotica. Een tegenargument is dat China niet de enige leverancier van generische geneesmiddelen is en dat India de grootste producent is. Maar die stelling berust op een misverstand. De greep van China betreft niet zozeer de (generische) geneesmiddelen zelf, maar wel de grondstoffen om ze te maken. Dat blijkt ook uit de verwittiging van Umang Vohra, CEO van Cipla, een van de belangrijkste Indiase farmaceutische ondernemingen in The Financial Times: "Als de 'sluiting' van China aanhoudt na eind februari dan kan dat leiden tot heel ernstige tekorten in de productieketen." Grondstoffen uit China zijn essentieel voor antibiotica, diabetesgeneesmiddelen, pijnstillers en antiretrovirale middelen. De Indiase farmaceutische industrie is naar schatting voor 70% van haar voorraad afhankelijk van China.De bezorgdheid om een mogelijk tekort aan geneesmiddelen in het Westen dateert niet van gisteren. In december, vlak voordat de COVID-19-epidemie uitbrak, vestigde de European Fine Chemicals Group de aandacht op het mogelijk gevaar en hield een pleidooi voor de herlokalisatie van technologieën en productie-eenheden naar Europa. De Académie nationale de pharmacie française herinnert er op zijn beurt aan dat het de waarschuwing al in 2011 uitte.Aan de andere kant van de Atlantische Oceaan werd in oktober vorig jaar in Washington vergaderd. In een Kamercommissie werd gesproken over de afhankelijkheid van de Verenigde Staten van China voor wat geneesmiddelen betreft. Het is zoals met bepaalde zeldzame metalen waarvoor China een quasi-monopolie heeft en waarvan de export herhaaldelijk wordt afgeremd, zo waarschuwde een spreker. Zo heeft China ook een wapen in handen op het vlak van geneesmiddelen.De huidige epidemie kan een politieke wil vergroten om de farmaceutische industrie te herlokaliseren, zowel in de Verenigde Staten als in Europa.